Τότε με φώναξε σχεδόν πανικόβλητος ένας φίλος μου, λέγοντας ότι στην μάντρα του σπιτιού του, πήγε και χώθηκε ένα σμήνος μελισσών, και δεν μπορεί κανείς να περάσει από εκεί, καθώς φοβούνται μην τους τσιμπήσουν οι μέλισσες.
Πήρα μια άδεια κυψέλη και πήγα στο σημείο!
Είδα ότι ήταν ένα μικρό σμήνος το πολύ 2 πλαισίων που προσπαθούσε να πιάσει σε μια σχισμή της μάντρας, αλλά επειδή η μάντρα ήταν από τσιμέντο η σχισμή δεν ήταν πολύ μεγάλη και πολλές μέλισσες δεν χώραγαν να μπουν.
Με λίγο καπνό έβγαλα το σμήνος και το έβαλα σχετικά εύκολα στην κυψέλη.
Δυστυχώς το σμήνος αυτό μέρα με την μέρα λιγόστευε από ότι θυμάμαι και το πολύ σε 2 εβδομάδες χάθηκε οριστικά...
Επίσης στις 26 Οκτωβρίου του 2011 με ειδοποίησε ένας αγρότης ότι πήγε να ραντίσει το λιοστάσι του και σε μια ελιά είδε μια μπάλα από μέλισσες να κάθετε στο κλαδί όπως είπε...
Τότε πήγα και το βρήκα αλλά ο αγρότης φαίνεται πως το είχε ψεκάσει και αυτό μαζί με τις ελιές και ήταν όλες οι μέλισσες νεκρές κάτω από την ελιά, εκτός από μια χούφτα που δεν υπήρχε λόγος καν να προσπαθήσω να μαζέψω.
Τέλος τον Αύγουστο του 2013 ένας άλλος αγρότης είδε ένα σμήνος να κάθεται σε μια γκορτσιά και ήρθε και με ειδοποίησε να το μαζέψω.
Όμως επειδή μέχρι να με βρει είχαν περάσει κάποιες ώρες, όταν έφτασα το σμήνος είχε ήδη φύγει!
Όλα αυτά αν γινόταν Απρίλιο ή Μάιο δεν θα υπήρχε καν λόγος αναφοράς.
Τι γίνεται όμως όταν έχουμε περιπτώσεις σμηνών στο τέλος καλοκαιριού και το Φθινόπωρο;
Τότε το φαινόμενο αυτό στην Μελισσοκομία λέγεται λιποταξία και θα σας εξηγήσω τι περίπου συμβαίνει.
Όπως ξέρουμε ήδη από τα μέσα του καλοκαιριού στις περισσότερες περιοχές της χώρας παύουν οι ανθοφορίες.
Ελλείψει ανθοφοριών, γύρης και νέκταρος δηλαδή μειώνουν δραματικά την γέννα τους και οι βασίλισσες...
Πολλές φορές οι κηρήθρες στεγνώνουν μέσα στην κυψέλη και το σμήνος πεινάει, και μην έχοντας άλλη επιλογή επιδίδεται σε λεηλασίες διπλανών και κυρίως αδύνατων μελισσιών.
Αυτή η κατάσταση γίνεται αποπνικτική για το μικρό σμήνος, και έτσι αναγκάζεται να εγκαταλείψει την κυψέλη του για να μετακομίσει σε άλλη περιοχή με την ελπίδα να ησυχάσει εκεί, αλλά και να βρει περισσότερα άνθη.
Επιπλέον, με την μείωση της γέννας των βασιλισσών και καθώς ο γόνος λιγοστεύει, όλος ο πληθυσμός της βαρρόα που βρίσκονταν μέσα στον γόνο, ανεβαίνει τώρα πάνω στις μέλισσες και τις απομυζεί...
Και μιλάμε για πολλή βαρρόα, που σταδιακά αποδεκατίζει τις μέλισσες.
Ενστικτωδώς τότε το σμήνος εγκαταλείπει την φωλιά του αναζητώντας αλλού νέα στέγη...
Αυτό δεν το κάνει για την βαρρόα η οποία είναι σχετικά νέος εχθρός και οι μέλισσες μας ακόμα δεν έχουν αποκτήσει μηχανισμούς αντιμετώπισης της, αλλά το κάνουν από ένστικτο όπως είπα, όπως θα έκαναν για τις υπόλοιπες ασθένειες...
Πχ την ασκοσφαίρωση που βρίσκεται σε έξαρση το φθινόπωρο, την Αμερικάνικη σήψη ή και την νοζεμίαση.
Άλλοι λόγοι που θα οδηγήσουν το σμήνος στην εγκατάλειψη είναι οι συνεχείς επιθέσεις σφηκών και σερσενιών καθώς και οι επιθέσεις Αχερόντιων που κορυφώνονται το φθινόπωρο και αυτές.
Για όλους τους παραπάνω λόγους λοιπόν, ή και για τον κάθε έναν ξεχωριστά το σμήνος μπορεί να εγκαταλείψει εντελώς την κυψέλη του, κάνει αναγκαστική σμηνουργία αφήνοντας σε αυτή μόνο άδειες κηρήθρες και το φαινόμενο αυτό καλείται λιποταξία!!!
Και επειδή κατά κανόνα πρόκειται για ταλαιπωρημένα μελίσσια, αυτά δεν μπορεί να είναι πολύ μεγάλα, γι αυτό στις περισσότερες περιπτώσεις είναι από 1 έως 4 πλαίσια πληθυσμό.
Ο λόγος που γράφω αυτό το άρθρο είναι γιατί πολλοί μελισσοκόμοι τους φθινοπωρινούς μήνες βλέπουν ή και μαζεύουν τέτοια σμήνη και δεν γνωρίζουν τους κινδύνους που αυτά μπορεί να κρύβουν.
Γιατί καλά αν το σμήνος έφυγε λόγο σφηκών, ή ακόμα και λόγο βαρρόας...
Τι γίνεται όμως αν το σμήνος αυτό λιποτάκτησε λόγο κάποιας ασθένειας, και πως πρέπει να το διαχειριστεί ο μελισσοκόμος;
Αυτά τα απλά ερωτήματα θα απαντήσει το σημερινό άρθρο και θεωρώ ότι είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι νέοι κυρίως μελισσοκόμοι που κυνηγούν σμήνη για να αυξήσουν τα μελίσσια τους, τις κινήσεις που πρέπει να κάνουν.
Κατ αρχήν να ξεκαθαριστεί ότι Σεπτέμβριο και Οκτώβριο δεν έχουμε σμηνουργία και πως δεν πρέπει να θεωρούμε τα σμήνη αυτά ως σμήνη σμηνουργίας κατά συνέπεια.
Όλα αυτά τα σμήνη του Φθινοπώρου που δεν είναι και λίγα πρέπει να θεωρούνται σμήνη λιποταξίας.
Σαφώς και πρέπει να τα μαζεύουμε λοιπόν, αλλά καλό θα ήταν αυτά να μπαίνουν σε κυψέλες με άχτιστες κηρήθρες, και να τα πηγαίνουμε μακριά από το μελισσοκομείο μας ή γενικά μακριά από άλλα μελίσσια μέχρι να διαπιστωθεί ότι είναι υγιεί και δεν υπάρχει κίνδυνος να μας μεταδώσουν κάποια ασθένεια.
Αν διαπιστώσουμε ότι έχει πολύ βαρρόα τότε πρέπει να του κάνουμε άμεσα καταπολέμηση πριν γεννήσει γόνο η βασίλισσα και η βαρρόα κρυφτεί σε αυτόν.
Με την αντιμετώπιση της βαρρόα το σμήνος θα ανακουφιστεί άμεσα αν ήταν αυτός ο λόγος που λιποτάκτησε.
Ποιο πριν σας είπα ότι σε ένα τέτοιο σμήνος καλό θα ήταν να του δώσουμε άχτιστες κηρήθρες.
Αυτή την κίνηση πρέπει να την κάνουμε για να εξουδετερώσουμε την πιθανότητα της Αμερικάνικης σήψης.
Δηλαδή!!!
Όταν δώσουμε άχτιστες κηρήθρες στο σμήνος θα αναγκαστούν να καταναλώσουν τα όποια αποθέματα μελιού έχουν στην γούσα τους οι μέλισσες για να χτίσουν τις νέες τους κηρήθρες.
Μαζί με αυτό θα εξέλθουν και τα σπόρια της ασθένειας και καθώς θα πλαστούν με το κερί των κηρηθρών θα αδρανοποιηθούν και το μελίσσι θα θεραπευτεί.
Απαραίτητη προϋπόθεση όμως για να συμβεί αυτό είναι να μην ταΐσουμε το σμήνος, αλλά να το αφήσουμε νηστικό αρκετές μέρες για να καταναλώσουν το τυχόν μολυσμένο μέλι που έχουν στην γούσα τους οι μέλισσες.
Αν υποθέσουμε τώρα ότι ένα άρρωστο μελίσσι με Αμερικάνικη σήψη λιποτάκτησε από ένστικτο για να αποφύγει την αρρώστια σκεφτείτε τι θα γίνει...
Αυτό σε άγρια κατάσταση φεύγει για να πάει να χωθεί σε κάποιον κορμό δέντρου...
Εκεί αναγκάζεται να χτίσει νέες κηρήθρες, και έτσι εξουδετερώνει τα σπόρια της ασθένειας και ως εκ τούτου θεραπεύεται.
Έτσι δικαιώνεται πανηγυρικά η επιλογή του να λιποτακτήσει και γι αυτό η φύση φρόντισε να δώσει στις μέλισσες την ενστικτώδες κίνηση της λιποταξίας προφανώς.
Αν όμως παρέμβει ο άνθρωπος, πιάσει το σμήνος και το βάλει σε μια κυψέλη με χτισμένες κηρήθρες, τότε το μελίσσι αυτό δεν θα έχει καμία τύχη, θα χαθεί σταδιακά και μπορεί να μεταδώσει την ασθένεια του και σε κοντινά μελίσσια ή μελισσοκομεία.
Γι αυτό λοιπόν η σημερινή ανάρτηση προς γνώση όλων αλλά κυρίως των νέων μελισσοκόμων, λέει πως αν δούμε κάποιο σμήνος τέλος καλοκαιριού ή φθινόπωρο, ναι μεν το πιάνουμε αλλά του δίνουμε άχτιστα κεριά και το έχουμε σε καραντίνα μακριά από το μελισσοκομείο μας και από άλλα μελίσσια αν γίνεται μέχρι να βεβαιωθούμε ότι είναι υγιές.
Έτσι έχουν τα πράγματα με τα φθινοπωρινά σμήνη συνάδελφοι, τα γράφω όλα αυτά αν και ξέρω την γλύκα που αφήνει στον μελισσοκόμο το πιάσιμο ενός απρόσμενου σμήνους.
Και για να μην μας γίνει η γλύκα φαρμάκι... ας έχουμε υπόψιν μας αυτό το γραπτό μην τυχόν και μας κάτσει καμία στραβή που λένε!!!
MELISSOCOSMOS ελάτε να γνωρίσουμε τον μαγικό κόσμο των μελισσών
