Παγκόσμιο επιστημονικό ενδιαφέρον για τις… κυπριακές μέλισσες

 


Στο επίκεντρο της προσοχής της παγκόσμιας βιολογίας βρίσκονται τις τελευταίες μέρες οι μέλισσες της Κύπρου. Παγκόσμιας εμβέλειας περιοδικά όπως τα National Geographic, Live Science, Science Daily, EvrekAlert έχουν ήδη στρέψει τη προσοχή τους στον μοναδικό τρόπο που οι μέλισσες
της Κύπρου (cypria mellifera Apis), αμύνονται σε επιθέσεις σφηκών, που όπως ανακάλυψαν επιστήμονες, τις πνίγουν για να προστατεύσουν την κυψέλη τους.

Όπως αναφέρουν τα διεθνή επιστημονικά περιοδικά οι κυπριακές μέλισσες χρησιμοποιούν το αριθμητικό τους πλεονέκτημα για να προκαλέσουν ασφυξία σε ένα από τους πιο επικίνδυνους εχθρούς τους: τις επιθέσεις των σφηκών.
Στα τέλη του καλοκαιριού στη Κύπρο εισβάλλουν ασιατικές σφήκες σε σμήνη από ασιατικούς σφήκες (orientalis Vespa),που επιτίθενται στις κυψέλες των μελισσών.
Οι σφήκες, με τις κάτω γνάθους μπορούν να σπάσουν απότομα τα κεφάλια των μελισσών με ένα μόνο δάγκωμα. Επιτίθενται σκοτώνοντας τους ενήλικους κατόχους της κυψέλης και τρώνε τις προνύμφες μελισσών.
Οι μέλισσες κάθε χρόνο χάνουν σχεδόν ένα τρίτο των αποικιών τους λόγω των επιθέσεων των σφηκών, αναφέρει στα διεθνή επιστημονικά περιοδικά ο Αλέξανδρος Παπαχριστοφόρου, ο οποίος μελέτησε τις μέλισσες στο πλαίσιο της διδακτορικής του διατριβής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Το κεντρί των μελισσών που έχουν για άμυνα σπάνια επιτυγχάνει να διαπεράσει την θωρακισμένη σκληρή επιδερμίδα των σφηκών.
Η νέα μελέτη, του Αλέξανδρου Παπαχριστοφόρου και των συναδέλφων του, δείχνει ότι οι μέλισσες στη Κύπρο, όταν δέχονται τέτοιες επιθέσεις, εκμεταλλεύονται την αριθμητική τους υπεροχή και σχηματίζουν μπάλα βάζοντας το κέντρο την σφήκα και την συσφίγγουν, μέχρι που αυτή να μην μπορεί να αναπνεύσει.



Παρόμοια αμυντική συμπεριφορά έχει διαπιστωθεί στην Ιαπωνία, όπου όμως οι μέλισσες περικυκλώνοντας τις σφήκες και δημιουργούν με τα συνεχή κτυπήματα των φτερών ψηλή θερμοκρασία στην οποία δεν αντέχει η μυρμιδόνα.

 Όμως, οι ασιατικές σφήκες αντέχουν σε πολύ ψηλές θερμοκρασίες. Η ομάδα Παπαχριστοφόρου δοκίμασαν τις αντοχές της σφήκας στη θερμότητα βάζοντάς την σε φούρνο όπου άντεξε μέχρι και τους 50 βαθμούς Κελσίου. Όμως σε τέτοια ψηλή θερμοκρασία πεθαίνουν και οι μέλισσες. Η ομάδα Παπαχριστοφόρου διαπίστωσε ότι η θερμοκρασία στη μέση της μπάλας που σχηματίζουν οι μέλισσες της Κύπρου, δεν ξεπερνά τους 44 βαθμούς Κελσίου, θερμοκρασία που σημειώνεται στη Κύπρο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Παρατηρώντας προσεκτικά την όλη διαδικασία, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι μέλισσες της Κύπρου δεν βασίζονται στην θερμότητα για να ξεκάνουν τον εχθρό τους, αλλά στην ασφυξία, αφού τα εχθρικά έντομα της περιοχής έχουν εγκλιματιστεί με τις ψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν στην περιοχή.
Έτσι, οι μέλισσες που περιβάλλουν την σφήκα, πρώτα καλύπτουν την κοιλία της και συγκεκριμένα τους κοιλιακούς μυς που περιέχουν τους μικροσκοπικούς πόρους από τους οποίους εισπνέει και εκπνέει εξασφαλίζοντας τον αέρα που χρειάζεται σε μεγάλο βαθμό το ασιατικό έντομο. Πρόκειται για την Αχίλλειο πτέρνα του εχθρικού εντόμου που εντόπισαν οι κυπριακές μέλισσες.
Στην ομάδα του Αλέξανδρου Παπαχριστοφόρου συμμετέχουν ο Αντρέας Θρασυβούλου, η Γεωργία Ζαφειρίου και ο Γιώργος Θεοφιλίδης, όλοι ερευνητές του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η έρευνα υποστηρίχθηκε εν μέρει από το διμερές πρόγραμμα ZENON, το ίδρυμα Προώθησης Έρευνας της Κύπρου και το ελληνικό πρόγραμμα Ηράκλειτος.

http://www.gnews.gr/