Αν κολλήσεις, αυτό είναι. Σε χάνουν οι φίλοι, οι παρέες, η γυναίκα σου (αυτό εγώ δεν το απέφυγα αφού είναι το αφεντικό).
Στον αντίποδα όμως έχεις χιλιάδες κορίτσια έτοιμα να σου προσφέρουν το ωραιότερο δώρο της φύσης. Μέχρι να φτάσεις όμως εκεί πρέπει να… ζήσεις με τη μέλισσα, να την ακούσεις, να την περιποιηθείς, να σε νιώσει. Και τότε θα σε ανταμείψει.
Αλλά αυτό που δεν συγκρίνεται με τίποτε είναι ότι γνωρίζεις έναν θαυμαστό κόσμο τον οποίο αν οι άνθρωποι αποφάσιζαν να τον μιμηθούν κατά 30%, τότε πράγματι, όπως λέει η λαϊκή ρήση, όλοι θα έτρωγαν με χρυσά κουτάλια. Μέσα στην κυψέλη όλα λειτουργούν ρολόι. Δεν είναι λίγες οι φορές που λέμε ότι μια σωστή επιχείρηση δουλεύει σαν μελίσσι. Χωρίς καμία εξαίρεση υπάρχει δουλειά για όλους και όλες. Ανάλογα με την ηλικία κάθε μέλισσα περνάει από όλα τα στάδια, από την πιο εύκολη μέχρι και την πιο δύσκολη εργασία, και πάντα είναι σε θέση να προσφέρει τη ζωή της για την προστασία της αποικίας.
Ανοίγοντας την κυψέλη θα δεις αρχικά τη βασίλισσα να γεννάει αυγά.Χωρίς καλή βασίλισσα η αποικία είναι καταδικασμένη να χαθεί. Μια βασίλισσα ζει μέχρι και πέντε χρόνια. Οταν όλη η αποικία καταλάβει ότι η βασίλισσα δεν μπορεί να ακολουθήσει τη διαδικασία ανάπτυξης δίνει εντολή για αντικατάσταση. Τόσο απλά και χωρίς καθυστερήσεις.
Σημασία έχει η δημιουργία. Ενα δυνατό παραγωγικό μελίσσι έχει περίπου 60.000 μέλισσες. Βέβαια για περισσότερη συλλογή μπορείς να δημιουργήσεις κάτω από προϋποθέσεις ένα μελίσσι που μπορεί να φτάσει και τους δέκα ορόφους! Οσο περισσότερες μέλισσες τόσο περισσότερη εργασία. Αποθηκεύουν μέλι και πάλι χωρίς καμία εξαίρεση η ποσότητα είναι μοιρασμένη για ολόκληρο τον πληθυσμό. Και όλα αυτά μέσα σε 40 μέρες γιατί μια μέλισσα ζει μόλις… 40-45 μέρες, από την άνοιξη μέχρι τον Οκτώβριο. Tην περίοδο του καλοκαιριού μια κυψέλη περιλαμβάνει:
• 1 βασίλισσα,
• 250-300 κηφήνες,
• 60.000 εργάτριες μέλισσες (από τις οποίες οι 20.000 είναι συλλέκτριες).
ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΙΑΣ ΕΡΓΑΤΡΙΑΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΤΗΣ
Η ηλικία καθορίζεται με ημέρες:
• 1-2 ημέρες: καθαρίζει τα κελιά και διατηρεί ζεστό τον γόνο.
• 3-11 ημέρες: ταΐζει τον γόνο.
• 12-17 ημέρες: παράγει κερί, χτίζει κηρήθρες, μεταφέρει τροφές στην κυψέλη.
• 18-21 ημέρες: είναι φρουρός στην είσοδο της κυψέλης.
• 21-40 ημέρες: γίνεται συλλέκτρια νέκταρος, γύρης, πρόπολης, νερού.
• 35-45 ημέρες: τελειώνει η ζωή της.
Μην ακούτε ότι γίνεσαι μελισσοκόμος με δυο τρεις κυψέλες και μπορείς να κάνεις εξαγωγές. Με τέσσερις πέντε κυψέλες κάνεις το χόμπι σου και καλά κάνεις. Το μέλι που θα βγάλεις είναι σίγουρο ότι το έχεις χρυσοπληρώσει αλλά είναι το καλύτερο του κόσμου. Θα πρέπει να βάλεις βαθιά το χέρι στην τσέπη μέχρι να δεις να ρέει ο δικός σου χρυσός.
Και το κυριότερο, θα πρέπει να είσαι τον πρώτο καιρό δίπλα σε έναν έμπειρο και να… διαβάζεις. Από τα βασικότερα εφόδια του μελισσοκόμου είναι τα βιβλία. Αυτά αποτελούν το απόσταγμα εμπειρίας ερευνητών αλλά και παλιών μελισσοκόμων . Το να σε βρίσκει η αυγή στην κορυφή ενός βουνού και να ακούς τους ήχους από κάθε λογής ζωντανό που ζει εκεί πάνω είναι αξία ανεκτίμητη.
Για όσους ασχολούνται με τη μέλισσα όπως εγώ το όμορφο αυτό πλάσμα είναι ο οδηγός σου για να φτάσεις εκεί πάνω. Δεν υπολογίζεις έξοδα, κούραση, το φόρτωμα και το ξεφόρτωμα. Ζεις γι’ αυτήν τη στιγμή. Τη μέλισσα ακόμη και οι επαγγελματίες δεν την ξέρουν 100%. Αυτά ήταν τα πρώτα λόγια ενός φίλου όταν του είπα ότι θέλω να ασχοληθώ με τις μέλισσες πριν από πέντε χρόνια. Μέσα σε 100 λέξεις κατάφερε να μου μεταφέρει το απόσταγμα από εμπειρία 30 και πλέον χρόνων.
Τα τελευταία χρόνια με αφορμή την κρίση έχουν αυξηθεί οι κυψέλες και οι νέοι μελισσοκόμοι οι οποίοι προσπαθούν να δημιουργήσουν τη δική τους αποικία προσδοκώντας και σε ένα καλύτερο εισόδημα. Δυστυχώς όμως οι κλιματικές αλλαγές έχουν φέρει τα πάνω κάτω με αποτέλεσμα το «κυνήγι» του μελιού να γίνεται περιπέτεια με πολλές μεταφορές, διπλά έξοδα και αμφίβολη την επιτυχία. Η μέση κατανάλωση μελιού στην Ελλάδα είναι 1 κιλό και 700 γραμμάρια ανά άτομο τον χρόνο. Από τα υψηλότερα στον κόσμο, αν όχι το υψηλότερο. Ενας μελισσοκόμος μπορεί να κάνει κάθε χρόνο χιλιάδες χιλιόμετρα «κυνηγώντας» το μέλι. Από τις πορτοκαλιές στις κουμαριές, τις καστανιές, στο θυμάρι, στον έλατο, στα άνθη του βουνού, στον ευκάλυπτο, στο βαμβάκι, το ρείκι, το πεύκο. Εκτός από το μέλι πρέπει να βρίσκει και γύρες, γιατί χωρίς γύρη το μελίσσι δεν αναπτύσσεται αφού είναι το ψωμί του μελισσιού.
Οι μεγαλύτερες ποσότητες μελιού προέρχονται από:
• πεύκο (60-65%) – Θάσος, Χαλκιδική, Εύβοια, Κρήτη
• έλατο (5-10%) – Στερεά Ελλάδα, κεντρική Πελοπόννησος
• θυμάρι (15%) Αιγαίο και Ιόνιο πέλαγος, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος
Η χώρα μας, λένε τα στοιχεία, παράγει από 14.000- 16.000 τόνους μέλι ετησίως. Δεν λείπουν βέβαια και οι αθρόες εισαγωγές με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται. Από τη μικρή μου εμπειρία έχω διαπιστώσει ότι δυστυχώς οι Ελληνες μελισσοκόμοι δεν είναι πολύ καλά οργανωμένοι και θα μπορούσαν να προστατεύσουν καλύτερα το προϊόν τους.
Το μέλι είναι ένα από τα χαρακτηριστικότερα προϊόντα της ελληνικής παραδοσιακής κουζίνας. Χρησιμοποιείται σε γλυκά ως σύμβολο γονιμότητας και ευζωίας. Μέλι με καρύδια αλλά και παστέλια, σουσάμι με ξηρούς καρπούς και μέλι προσφέρονται στους νεόνυμφους και τους καλεσμένους στους γάμους. Ξεχωριστή θέση έχει στο ελληνικό πρωινό αλλά και στη δίαιτα καθώς μπορεί να συνοδεύσει ένα απλό δροσιστικό γεύμα –ακόμη και δείπνο– με γιαούρτι και φρούτα. Οταν το μέλι έχει κρυσταλλώσει δεν είναι ζαχαρωμένο. Είναι η φυσική ιδιότητα του μελιού ενώ εξαιρείται το μέλι ελάτου. Το παν είναι ο παραγωγός που σου προσφέρει το προϊόν. Οποιος σέβεται αυτόν που αγοράζει, ώστε να αγοράσει και του χρόνου, δίνει καλό προϊόν.
Οσο για τις τιμές, «η φτήνια τρώει τον παρά» λέει ο θυμόσοφος λαός και πιστέψτε με κάτι ξέρει. Το καλό μέλι δεν είναι ακριβό, είναι υγιεινό και πάνω από όλα είναι μέλι και τίποτε άλλο. Αυτό θα πρέπει ο καταναλωτής να το έχει στο μυαλό του. Το 70-80% του μελιού είναι από σάκχαρα, κυρίως γλυκόζη και φρουκτόζη. Από τις θρεπτικές ουσίες που περιέχει έχουν αναγνωριστεί 180. Περιέχει νερό σε ποσοστό 16% καθώς και 18 διαφορετικά οργανικά οξέα, πρωτεΐνες και αμινοξέα, μεταλλικά στοιχεία σε μικρές ποσότητες (κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο κ.ά.), ένζυμα, συμπλέγματα πρωτεϊνών, βιταμίνες (Β2, Β6, C, D, E, παντοθενικό οξύ, φυλλικό οξύ κ.ά), φυσικές αρωματικές ουσίες κ.ά. Δεν είμαι χημικός αλλά για να προχωρήσεις και σε αυτόν τον τομέα θα πρέπει πρώτα να διαβάσεις.
ΓΛΥΚΟΣ ΓΙΑΤΡΟΣ…
Ο Ιπποκράτης για τον δυνατό βήχα και τις μολύνσεις του φάρυγγα έδινε διάλυμα μελιού! Ακόμη και σήμερα συστήνεται ως μια πιο δραστική, υγιεινή επιλογή για τον δυνατό βήχα.
Είναι ιδανικό για τον πονόλαιμο, τις πληγές, τα εγκαύματα! Καταναλώνοντας καθημερινά μέλι δεν τρώμε μόνο κάτι νόστιμο και γλυκό αλλά κάνουμε καλό στον οργανισμό μας. Πέρα από ενέργεια προσφέρει στο σώμα ευεξία, ρυθμίζει τον μεταβολισμό, προστατεύει από παθήσεις στο στομάχι, τονώνει την καρδιά και την κυκλοφορία του αίματος, καταστέλλει την αναιμία, προστατεύει το συκώτι και τα νεφρά.
Και επειδή υπάρχουν πολλές γνώμες στην Ελλάδα, θα σας πω μια προσωπική ιστορία. Οι άνθρωποι που πάσχουν από διαβήτη μπορούν να τρώνε μέλι, πάντα βέβαια με τις οδηγίες του γιατρού. Και να μην ακούνε: «Φάε αυτό το μέλι είναι ειδικό για διαβητικούς». Δεν υπάρχει ειδικό και μη ειδικό. Το μέλι σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να ξέρεις να το φας και τότε είναι πράγματι ευεργετικό. Αλλά είπαμε, όχι συμβουλές από πωλητές.
Ερευνα από το ΑΠΘ ανέδειξε το ελληνικό μέλι ως το καλύτερο στο κόσμο, αφού εξέτασε 48 διαφορετικά ελληνικά και ξένα μέλια και βρήκε ότι το ελληνικό μέλι έχει την πιο ευεργετική δράση! Συγκεκριμένα η έρευνα έδειξε ότι το μέλι με την περισσότερη αντιοξειδωτική δράση είναι το μέλι της βελανιδιάς και ακολουθούν του ελάτου, το ρεικιού, της καστανιάς, του πεύκου, του θυμαριού και της πορτοκαλιάς.
Η γλυκόζη και η φρουκτόζη στο μέλι είναι στην πιο απλή τους μορφή. Τόσο εύπεπτες για τον οργανισμό που μπορούν να κάνουν πραγματικό θαύμα. Δεν υπάρχει ουδεμία σχέση με τη ζάχαρη που καταστρέφει τα όργανα και την εύρυθμη λειτουργία τους. Το μέλι όταν μπαίνει στον οργανισμό αναγνωρίζεται ως… βιολογικό προϊόν και η απορρόφηση της γλυκόζης στο αίμα γίνεται με μέτρο (παίρνει όση έχει ανάγκη ο οργανισμός) και όχι ανεξέλεγκτα όπως συμβαίνει με τη ζάχαρη. Πρόκειται για πολύ σημαντικές ανακαλύψεις που μας θυμίζουν για άλλη μια φορά την ανεκτίμητη αξία που έχει το ελληνικό μέλι και ότι πρέπει να καταναλώνεται οπωσδήποτε δύο φορές κάθε ημέρα.
* Ο Θεοφύλακτος Σπατούλας είναι δημοσιογράφος και ερασιτέχνης μελισσοκόμος
** Περιοδικό Hot Doc #184, «Χωρίς Plan Bee» 28/07/2019
