( Σίγουρα – Οικονομικά – Πρακτικά )
Πολλές φορές έχει γίνει λόγος, τόσο από μελισσοκόμους, όσο και από εταιρείες κατασκευής μελισσοκομικών ειδών, για κυψέλες κατασκευασμένες από διάφορα υλικά όπως αλουμίνιο, πλαστικό, πολυέστερ ή φελιζόλ.
Παρατηρώντας την κοπή γραμμάτων και σχεδίων από φελιζόλ σε μια διαφημιστική πινακίδα, σκέφτηκα ότι μπορούσα να εφαρμόσω αυτή τη μέθοδο και να φτιάξω κυψελίδια 4 ή 5 πλαισίων.
Πράγματι τα κατάφερα και τώρα εδώ και επτά χρόνια χρησιμοποιώ τα κυψελίδια χωρίς κανένα πρόβλημα.
Τα θετικά που έχω αποκομίσει από τα κυψελίδια αυτά, είναι πάρα πολλά.
- Πρώτα πρώτα είναι πολύ ελαφριά και εύχρηστα.
- Μεταφέρονται εύκολα και είναι αρκετά ανθεκτικά.
- Κοστίζουν φθηνά ( περίπου το 1/6 της τιμής των κλασικών ξύλινων κυψελιδίων ), αφού το κόστος τους είναι 2 έως 2,5 ευρώ το πολύ.
- Δεν θέλουν ιδιαίτερες εργασίες συντήρησης, όπως τα ξύλινα και είναι αρκετά βολικά στην παραγωγή παραφυάδων και βασιλοτροφίας.
Αλλά πριν ξεκινήσω τον τρόπο κατασκευής τους, καθώς και τα υλικά που χρειάζονται, θα περιγράψω την κατασκευή της ηλεκτρικής μηχανής που κόβει τα κομμάτια του φελιζόλ για τη συναρμολόγηση των κυψελιδίων.
Η φιλοσοφία αυτού του μηχανήματος δεν είναι άλλη από αυτή που συγκολλούμε τα φύλλα των κηρήθρων επάνω στα συρματωμένα πλαίσια. Δηλαδή εκείνο που χρειάζεται είναι ένα ζεστό σύρμα που θα κόβει τα κομμάτια του φελιζόλ ευθεία, λεία και με ακρίβεια.
Έτσι η κατασκευή έχει ως εξής:
Κατ’ αρχήν χρειαζόμαστε μια βάση ξύλινη, περίπου 50Χ80 cm. Πολύ κατάλληλα είναι τα παχιά κομμάτια νοβοπάν που χρησιμοποιούνται στους πάγκους κουζίνας.
Μια ξύλινη γωνία 60Χ30 cm ασχέτου πάχους, η οποία θα καρφωθεί στη μία άκρη της βάσης, έτσι ώστε να είναι αρκετά σταθερή και θα την διατρέχει κατά μήκος στη μέση της.
Ένα κομμάτι σύρμα Χρομονικελίνης του οποίου η μια άκρη θα στηρίζεται στην ξύλινη βάση, θα περνά από το μέσο της ράχης ( επάνω πλευρά ) της ξύλινης γωνίας και κάθετα με μια τρύπα που θα γίνει στη βάση θα φτάνει στο κάτω μέρος της. Κάνουμε λοιπόν κάτι παρόμοιο με την κορδέλα του ξυλουργού, μόνο αντί για κορδέλα κοπής έχουμε ένα θερμαινόμενο σύρμα. (βλέπε σχήμα 1).
- Σχήμα 1 -
1. Μετασχηματιστής 4. Σύρμα χρομονικελίνης
2. Ξύλινη γωνιά 5. Οδηγός βάσης
3. Βιδοθηλιά 6. Ελατήριο
Το σύρμα χρομονικελίνης μπορούμε να το προμηθευτούμε από καταστήματα σιδηρικών, ζητώντας να έχει πάχος μεγαλύτερο από 0,1. Όσο για το κόστος του σύρματος αυτό είναι 1 με 2 ευρώ και αυτό γιατί μπορεί να μας εντυπωσιάσει το άκουσμα της τιμής του, περίπου 150 ευρώ το κιλό.
Όμως τα τέσσερα με πέντε μέτρα σύρματος ζυγίζουν τόσο λίγο που δεν υπερβαίνουν το 1 με 2 ευρώ.
Απαραίτητο είναι το σύρμα να μην ακουμπά επάνω στην ξύλινη γωνία, λόγω της θερμότητας που αναπτύσσει.
Αυτό το πετυχαίνω με ειδικές ξυλόβιδες που υπάρχουν στα χρωματοπωλεία και η κεφαλή τους είναι σε σχήμα Ο. Τις βίδες αυτές που υπάρχουν σε πολλά μεγέθη τις ονομάζουν βιδοθηλιές και τις χρησιμοποιούμε στις κορνίζες προκειμένου να κρεμάμε τα κάδρα στον τοίχο ή τις βάζουμε στα ταβάνια για να κρεμάμε τα φωτιστικά, κ.λπ.
ζεσταίνεται και να είναι πάντα τεντωμένο.
- Σχήμα 1α -
Τώρα μπορούμε να συνδέσουμε τον μετασχηματιστή μας. Την μια επαφή στην μια άκρη του σύρματος και την άλλη στην άκρη του ελατηρίου.
Σε περίπτωση που η θέρμανση δεν είναι ικανοποιητική για να κόβει το φελιζόλ, μεταφέρουμε την επαφή του μετασχηματιστή μικραίνοντας την απόσταση του σύρματος . Έτσι αυξάνεται η θερμοκρασία. Αν μάλιστα στη βάση τοποθετήσουμε και έναν οδηγό θα μπορέσουμε να κόβουμε με απόλυτη ακρίβεια τα κομμάτια του φελιζόλ που θέλουμε σε ελάχιστο χρόνο και με μεγάλη ευχέρεια.
Αυτά όσον αφορά την κατασκευή του μηχανήματος που κόβει το φελιζόλ.
Σίγουρα όλοι οι μελισσοκόμοι επειδή έχουν εξοικειωθεί με τις ξυλουργικές εργασίες (φροντίδα κυψελών – επιδιορθώσεις κ.λπ. ), μπορούν να κατασκευάσουν αυτό το απλό μηχάνημα και μάλιστα να το βελτιώσουν σε πολλά σημεία.
Τώρα θα πούμε για την κοπή του φελιζόλ.
Εκείνο το φελιζόλ το οποίο φαίνεται καταλληλότερο , είναι το λευκό, αυτό που όλοι γνωρίζουμε. Και αυτό γιατί το μπλε μονωτικό που κυκλοφορεί στο εμπόριο, από τους τεχνικούς κατασκευής του θεωρείται ακατάλληλο για τις μέλισσες και ο λόγος είναι ότι περιέχει φρέον και άλλες τοξικές ουσίες που μπορούν να βλάψουν το σμήνος ή να μειώσουν δραστικά τον χρόνο ζωής των μελισσών.
Αλλά και όλα τα λευκά φελιζόλ δεν είναι ίδια. Διαφέρουν ως προς την ποσότητα πολυστερίνης και την ποιότητα κατασκευής.
Έτσι εκείνο που είναι καταλληλότερο είναι αυτό των 30 κιλών. Δηλαδή περιέχει τριάντα κιλά διογκωμένης πολυστερίνης ανά κυβικό μέτρο. Αυτό είναι εμφανώς καλύτερο από το κοινό φελιζόλ ( 15 κιλών ) που συνήθως χρησιμοποιούμε στις οικοδομικές ή άλλες εργασίες σε ότι αφορά την αντοχή, δύναμη και σκληρότητα του υλικού.
Έτσι ένα κυβικό μέτρο φελιζόλ των 30 κιλών, κοστίζει περίπου 90 – 95 ευρώ, διαμορφωμένο, δηλαδή κομμένο σε φύλλα και το χρησιμοποιούν κυρίως για εξωτερικές επενδύσεις, διακοσμητικές εργασίες και καλλιτεχνικές κατασκευές, ενώ το κοινό φελιζόλ 15 ή 20 κιλών κοστίζει περίπου 50 – 55 ευρώ.
Συνήθως το φελιζόλ πωλείται στα χρωματοπωλεία, μάντρες οικοδομικών υλικών (συνήθως δεν προσφέρουν φελιζόλ των 30 κιλών), αλλά κυρίως στα καταστήματα με μονωτικά υλικά ή υλικά επενδύσεων που εκεί μπορεί κάποιος να βρει όλες τις κατηγορίες και ποιότητες.
Ακόμη πιο συμφέρον είναι να εξετάσουμε αν στην περιοχή μας υπάρχει εργοστάσιο κατασκευής φενιζόλ, οπότε και η τιμή αγοράς του θα είναι ανάλογη αλλά και η κοπή των φύλλων θα είναι σύμφωνα με τις δικές μας απαιτήσεις.
Συνήθως τα φύλλα φελιζόλ που κυκλοφορούν στα καταστήματα μονωτικών υλικών έχουν διαστάσεις 50Χ100 cm και πάχος 1,8 – 2,1 cm.
Από την εμπειρία μου , το ιδανικότερο πάχος για τα κυψελίδια είναι 2,3 – 2,5 cm πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να παραγγείλουμε το φενιζόλ για να κοπεί σε αυτό το πάχος. Αυτό είναι καλύτερο γιατί μπορούμε να το παραγγείλουμε και σε κομμάτια με λίγο μεγαλύτερες διαστάσεις από αυτές που θέλουμε και έτσι θα έχουμε ελάχιστες απώλειες περισσεύματος υλικού ( ποτέ δεν κόβουν τις ακριβείς διαστάσεις γι’ αυτό τα ζητάμε λίγο μεγαλύτερα σε πλάτος και μήκος ).
Τα κομμάτια και οι διαστάσεις που χρειάζονται για την κατασκευή του κυψελιδίου, είναι ακριβώς όπως και σε ένα κλασικό ξύλινο κυψελίδιο μόνο πως πρέπει να προσέχουμε τις εσωτερικές διαστάσεις, γιατί όπως προαναφέραμε το πάχος των τοιχωμάτων μπορεί να διαφέρει. Για διαστάσεις βλέπε σχήμα 2.
- Σχήμα 2 –
- Βάση κυψελιδίου 4. Σκέπασμα οροφής
- Δεξιό – αριστερό πλαϊνό 5. Εμπρός – πίσω τμήμα καπακιού
- Δεξιό – αριστερό πλαϊνό καπακιού 6. Εμπρός – πίσω τμήμα κυψελιδίου
Για να γίνει στιβαρότερη η κατασκευή χρησιμοποιώ ένα και μόνο δόντι (μόρσα), αλλά σε μερικά κυψελίδια που δεν έφτιαξα δόντι είχα την ίδια επιτυχία.
Έτσι αν θέλουμε να φτιάξουμε κυψελίδια των 5 πλαισίων και με γνώμονα πάντα τις σωστές εσωτερικές διαστάσεις έχουμε 19Χ46,5 cm και βάθος 25,5 cm (24+1,5 η είσοδος). Η κυψελίδα των 4 πλαισίων, 15Χ46,5 cm φυσικά το ίδιο βάθος. Σε αυτές τις διαστάσεις προσθέτουμε και το πάχος των 2 εξωτερικών τοιχωμάτων του φελιζολένιου κυψελιδίου, ρυθμίζουμε τον οδηγό του κοπτικού μηχανήματος μας στις συγκεκριμένες διαστάσεις και κόβουμε όσα κομμάτια θέλουμε ( οι διαστάσεις του σχήματος 2 αφορούν φελιζόλ πάχους 2,3 cm ).
Αφού κόψω τα κομμάτια όπως φαίνονται στο σχήμα 2 ξεκινώ την συναρμολόγηση. Πριν όμως από αυτό φτιάχνω την είσοδο του κυψελιδίου, η οποία είναι ένα κόψιμο στο μέσον της βάσης του μπροστινού τμήματος, διαστάσεων 1,5Χ5 cm την οποία στις μεταφορές κλείνω με ένα κομματάκι αφρολέξ ή μια σφήνα πάλι από φελιζόλ, στις ίδιες διαστάσεις.
Επίσης στο μπροστινό κομμάτι του καπακιού ( τύπου Αυστραλίας ) στο δεξιό ή αριστερό άκρο φτιάχνω μια τρύπα με μια ελαφρά ζεσταμένη σωλήνα διαμέτρου 3 cm όπου θα αποτελέσει τον αερισμό του σμήνους σε περίπτωση μεταφοράς του. Κατόπιν με μια φαλτσέτα ή ένα κοφτερό μαχαίρι, κάνω μια σχισμή παράλληλη με την τρύπα από την επάνω πλευρά του τμήματος που κολλάει με το τμήμα της οροφής, και τοποθετώ (ενσωματώνω) ένα κομμάτι μεταλλικής σήτας ώστε να μην υπάρχει καμιά περίπτωση διαρροής μελισσών.
Φυσικά δεν ξεχνώ και την πατούρα των κυριθροφορέων την οποία επίσης κόβω με την φαλτσέτα ή το μαχαίρι χρησιμοποιώντας ως οδηγό απλώς ένα χάρακα.
Κατόπιν αρχίζω την συναρμολόγηση.
Η συναρμολόγηση γίνεται με πολυβινιλική κόλλα (PVC) ειδική για επιφάνειες φελιζόλ, συσκευασμένη μέσα σε πλαστικές φύσιγγες.
Αν το κόστος αυτής της ειδικής για τα φελιζόλ κόλλας φαίνεται μεγάλο, 4 ευρώ περίπου στην φύσιγγα των 300 ml, πολύ κατάλληλη είναι η ξυλόκολλα που χρησιμοποιούμε στις κυψέλες μας και ειδικά αυτή με αντοχή στην υγρασία τύπου WB 500 που το κιλό δεν υπερβαίνει τα 3 ευρώ.
Μάλιστα αν μέσα σε αυτή προσθέσουμε και λίγο λευκό τσιμέντο γίνεται ισχυρότερη και κατάλληλη για το στοκάρισμα στις ατέλειες. Επίσης καλά αποτελέσματα δίνει και η απλή σιλικόνη.
Κατά τη συναρμολόγηση και μέχρι να στεγνώσει η κόλλα , καρφώνω λεπτές πρόκες ή χοντρό σύρμα για να κρατηθούν σταθερά τα κομμάτια μεταξύ τους. Με έκπληξη ανακάλυψα πως αντί γι’ αυτό αν βιδώνω ξυλόβιδες, αυτές πιάνουν πάρα πολύ γερά και κρατούν σταθερά σαν σε ξύλινες κυψέλες και αυτό γιατί το φενιζόλ των 30 κιλών είναι αρκετά σκληρό – σαν φελλός - .
Αφού συναρμολογηθούν όλα τα κομμάτια, το κυψελίδιο μας σε λίγες ώρες είναι έτοιμο. Τοποθετώ τα ξύλινα πόδια πάχους 3Χ4 cm που εύκολα βρίσκω από παλέτες, βιδώνοντας τα με ξυλόβιδες από μέσα προς τα έξω στον πυθμένα της βάσης του κυψελιδίου.
Τελειώνοντας το κυψελίδιο, το περνώ μέσα και έξω με ένα παχύ στρώμα από πλαστικό χρώμα, ώστε οι μέλισσες να μην μπορούν να το γδάρουν. Μάλιστα εξωτερικά δίνω ότι χρωματισμό θέλω αφού το πλαστικό χρώμα είναι φτηνό είναι και σε όλους τους συνδυασμούς χρωμάτων, φτιάχνεται.
Όσο για το κλείσιμο του καπακιού ( τύπου Αυστραλίας ) του κυψελιδίου για τη μεταφορά του σμήνους μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κολλητική ταινία δεμάτων ή χαρτοταινία ή ακόμα λεπτές λωρίδες από σαμπρέλα που δένουμε γύρω του. Πολύ καλύτερα είναι κομμάτια λεπτής λαμαρίνας 2,5Χ15 cm που την μια άκρη την βιδώνουμε μόνιμα στο καπάκι και την άλλη άκρη συγκρατούμε με μια βιδοθελιά που βάζουμε όποτε εμείς θέλουμε να μεταφέρουμε.
Για τους μερακλήδες όμως και γι’ αυτούς που θέλουν κάτι όμορφο με λίγο παραπάνω κόστος μπορούν να τοποθετήσουν και συνδετήρες.
Αυτούς τους συγκρατούμε με βίδες μήκους 2,5 cm όμοιες με αυτές που χρησιμοποιούν οι ξυλουργοί στα χερούλια των συρταριών.
Αφού περάσουμε τις βίδες διαμπερώς από τα τοιχώματα τις βιδώνουμε από την εσωτερική πλευρά του κυψελιδίου με μια ροδέλα και ένα παξιμάδι μέχρις ότου αυτά βιδώνοντας τα ενσωματωθούν στην επιφάνεια του φελιζόλ. Κατόπιν στοκάρουμε με ξυλόκολλα και λευκό τσιμέντο όπως προαναφέραμε και η βίδα με το φελιζόλ γίνεται ένα σώμα. Αν τυχόν περισσεύουν πάσα της βίδας, αυτά τα κόβουμε με ένα κόφτη ώστε να μη βρίσκουν τα πλαίσια μας.
Με τον ίδιο τρόπο τοποθετώ και τάπες τροφοδότησης στην οροφή του κυψελιδίου ώστε να τροφοδοτώ τις παραφυάδες οποιαδήποτε ώρα της ημέρας επιθυμώ χωρίς να ενοχλώ το σμήνος.
Αυτή είναι σε γενικές γραμμές η κατασκευή κυψελιδίων από φελιζόλ.
Αν φαίνεται λίγο δύσκολη από τα γραφόμενα μου, στην πραγματικότητα είναι πολύ απλή και λειτουργική. Πρέπει να υπενθυμίσω πως σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, τα σχετικά άρθρα, αλλά και τις δικές μου παρατηρήσεις η ανάπτυξη των σμηνών σε ξύλινα κυψελίδια και κυψελίδια από φενιζόλ δεν παρουσίαζε καμία διαφορά.
Όμως όσοι αποφασίσουν να τα κατασκευάσουν θα διαπιστώσουν πόσο εύχρηστα, ανθεκτικά και οικονομικά είναι.
Γι’ όσους συναδέλφους υπάρχουν απορίες ή ερωτήσεις για την κατασκευή τους, είμαι πρόθυμος να δώσω οποιαδήποτε πληροφορία και επεξήγηση.
Για τον MELISSOCOSMO
Καλή επιτυχία
Κοτζιάς Γεώργιος
Εκπαιδευτής Μελισσοκόμος
Δημ. Δούκα 15 ΤΚ 71305
Ηράκλειο Κρήτης
Τηλ. : 2810-234100- κινητό 6972855754