Της Χριστίνας Χριστοδούλου
Γεωπόνου Κέντρου Μελισσοκομίας
Η Αμερικάνικη Σηψηγονία (Americanfoulbrood) οφείλεται στο βακτήριοPaenibacilluslarvae. Είναι ασθένεια του γόνου. Δηλ. επηρεάζει μόνο τα ανήλικα στάδια στα οποία φαίνονται και τα συμπτώματα της ασθένειας. Δεν επηρεάζει τις ενήλικες μέλισσες, ο οποίες όμως είναι φορείς του βακτηρίου και μεταδίδουν τα σπόρια.
Η μόλυνση στον γόνο δηλαδή τις προνύμφες γίνεται μέσα από την μολυσμένη τροφή που λαμβάνουν από τις φορείς παραμάνες που τις ταΐζουν.
Όταν η προνύμφη καταναλώσει την μολυσμένη τροφή αρρωστά και πεθαίνει μέσα στο κελί της.
Οι παραμάνες γίνονται φορείς της ασθένειας στο στάδιο της καθαρίστριας, δηλ. ένα στάδιο πριν από αυτό της παραμάνας, καθώς καθαρίζουν την κυψέλη από διάφορες άχρηστες ουσίες. Στην συνέχεια γίνονται παραμάνες και παραμένουν φορείς της ασθένειας.
Η ασθένεια κάνει πιο έντονα την εμφάνιση της κυρίως σε μελίσσια ταλαιπωρημένα, αδύνατα, μελίσσια τα οποία στην περιοχή που βρίσκονται δεν έχουν καλή νεκταροέκκριση, αντιμετωπίζουν πολλούς εχθρούς, πιθανόν να έχουν εκτεθεί και σε φυτοφάρμακα ή δεν έγινε καλή καταπολέμηση του ακάρεως Βαρρόα.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα συμπτώματα ή οι ενδείξεις υπάρχουν και στο εξωτερικό εκτός από το εσωτερικό της κυψέλης.
Εξωτερικά συμπτώματα
1) Στην είσοδο της κυψέλης
Το μελίσσι αρχίζει να αδυνατίζει, να χάνει μέρος του πληθυσμού του με αποτέλεσμα στην είσοδο να μειώνεται η κινητικότητα, δηλαδή περιορισμένος αριθμός συλλεκτριών που πηγαινοέρχονται με προμήθειες.
2) Στο μελισσοκομείο
Ο γόνος που σιγά σιγά καταστρέφεται αρχίζει να μυρίζει άσχημα σε σημείο που πολλές φορές η μυρωδιά είναι αισθητή και στον χώρο του μελισσοκομείου.
Εσωτερικά συμπτώματα
1) Διάσπαρτος – Μωσαϊκός γόνος
Ο γόνος πάνω στα πλαίσια δεν είναι συμπαγής, δηλαδή είναι σκορπισμένος σε όλο το πλαίσιο με πολλά καινά κελιά ενδιάμεσα. Το σύμπτωμα αυτό δεν είναι αποκλειστικό σύμπτωμα της Αμερικάνικης Σηψηγονίας. Πιθανόν να είναι ένδειξη για κάποια άλλη ασθένεια ή αιτία. Θα πρέπει να εξετάσουμε τον γόνο πιο διεξοδικά για να καταλήξουμε.
2) Σφραγίσματα κελιών
Τα σφραγίσματα των κελιών παρουσιάζουν πολλές φορές αλλοίωση του χρώματος τους, συνήθως πιο σκούρο χρώμα, πολλές φορές μπορεί να έχουν τρύπες ή να είναι βαθουλωμένα. Στις περιπτώσεις που το κελί έχει τρύπα ή είναι βαθουλωμένο η προνύμφη στο εσωτερικό είναι σίγουρα νεκρή.
3) Νεκρές προνύμφες
Με την βοήθεια ενός σπίρτου ή ενός λεπτού κλαδιού τρυπάμε κάποια από τα σφραγισμένα κελιά και τραβώντας το προς τα έξω βγαίνει μια ιξώδης ουσία σαν «κλωστή». Είναι ο χαρακτηριστικός τρόπος σαπίσματος μιας προνύμφη από Αμερικάνικη Σηψηγονία και επιβεβαιώνει τις υποψίες που μας δημιουργήθηκαν από τα πιο πάνω.
Σε περίπτωση που ανακαλύψουμε τα προαναφερθέντα συμπτώματα, καλό θα ήταν να ζητήσουμε την άποψη ή την βοήθεια από έμπειρους φορείς, όπως από τις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες ή από την Γεωπόνο του Κέντρου Μελισσοκομίας 22 – 420051.
Όπως σε όλες τις ασθένειες έτσι και στην περίπτωση της Αμερικανικής Σηψηγονίας η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη. Δηλ. να φροντίσουμε παίρνοντας τα απαραίτητα μέτρα, έτσι ώστε τα μελίσσια μας να μην αρρωστήσουν.
Μέτρα Προφύλαξης κατά της Αμερικάνικης Σηψηγονίας
1. Συχνή αλλαγή και αντικατάσταση κηρήθρων
Ίσως είναι το σημαντικότερο μέτρο πρόληψης όχι μόνο για την Αμερικάνικη Σηψηγονία αλλά όλες τις ασθένειες που ταλαιπωρούν τα μελίσσια μας. Με την αντικατάσταση και αλλαγή των κηρηθρών, κυρίως του εμβρυοθαλάμου, επιτυγχάνουμε την μείωση του αριθμού των σπορίων της ασθένειας (σε περίπτωση που υπάρχουν). Τα σπόρια μπορούν να παραμείνουν ενεργά για πάνω από 30 χρόνια. Επίσης είναι ανθεκτικά σε πολύ ψηλές θερμοκρασίες (120 – 130 oC για περίπου 3 λεπτά). Η διαδικασία επεξεργασία του κεριού δεν σκοτώνει όλα τα σπόρια αλλά απομακρύνει αρκετά.
Ένας καλό στόχος θα ήταν κάθε 3 χρόνια να αντικαθιστούμε όλες τις κηρήθρες στον εμβρυοθάλαμο, δηλ. κάθε χρόνο μετά τον τελευταίο τρύγο, αφαιρούμε 3 πλαίσια και τοποθετούμε 3 καινούργια με άκτιστη κηρήθρα την άνοιξη για να την κτίσουν οι μέλισσες. Η σήμανση των πλαισίων θα μας βοηθήσει να γνωρίζουμε την χρονιά που τοποθετήθηκε. Ένας τρόπος είναι η αναγραφή με μαρκαδόρο της χρονιάς τοποθέτησης του φύλου κηρήθρας ή σήμανση του πλαισίου με χρώμα όπως ο τρόπος χρωματισμού που ακολουθείται για τις βασίλισσες, πχ. Λευκό: 1 + 6, Κίτρινο: 2 + 7, Κόκκινο: 3 + 8, Πράσινο: 4 + 9, Μπλε: 5 + 0.
2. Αποφυγή παραπλάνησης των μελισσών.
Οι μέλισσες όταν και δεν επιστρέφουν στην κυψέλη που ανήκουν, μεταφέρουν ασθένειες από την κυψέλη τους προς την νέα κυψέλη που καταλήγουν. Είναι σημαντικό να ακολουθούνται πιστά τα πιο κάτω:
v Τρόπος τοποθέτησης των κυψελών: αποφεύγουμε την τοποθέτηση σε συνεχόμενες ευθείες γραμμές.
v Χρωμάτισμα κυψελών: βοηθητικό για να ξεχωρίζουν την κυψέλη τους.
v Απόσταση ανάμεσα στις κυψέλες: ενδεικτική απόσταση ανάμεσα σε δύο κυψέλες είναι 1 – 1,5 m.
v Ποσότητα κυψελών: Να μην ξεπερνούν τις 20 – 30 κυψέλες ανά μελισσοκομείο.
3. Αποφυγή λεηλασίας από άλλες μέλισσες και μεταφορά σπορίων της ασθένειες.
v Μείωση της εισόδου της κυψέλης: κυρίως τις περιόδους που έχουμε έλλειψη φαγητού στη φύση.
v Αποφυγή διαρροής μελιού (ροή μελιού, εκτεθειμένα πλαίσια).
v Αποφυγή τροφοδοσίας την ημέρα σε περίοδο ανυπαρξίας τροφής στη φύση.
Τεστ Αμερικάνικης σήψης
4. Συχνή απολύμανση συχνή των εργαλείων.
v Του ξύστρου με φωτιά
v Τα γάντια, η στολή και η μάσκα να πλένονται συχνά.
5. Αρίθμηση των πατωμάτων.
Αυτή η διαδικασία μπορεί να εφαρμοστεί κυρίως από τους μικρούς μελισσοκόμους και αποφεύγεται η χρήση των πατωμάτων σε άλλες κυψέλες από αυτές που προέρχονται. Δηλ. τα πατώματα θα έχουν τον αριθμό του πατώματος του εμβρυοθαλάμου και θα τοποθετούνται στην κυψέλη που ήταν τοποθετημένα την προηγούμενη σεζόν.
6. Επιλογή ανθεκτικών μελισσών.
Η επιλογή ανθεκτικών μελισσιών θα βασιστεί στην ικανότητα ή το ένστικτό καθαριότητας που έχουν ο μέλισσες μας. Ονομάζεται VSH χαρακτήρας και κάνει τις μέλισσες ικανές να μπορούν:
1) Να ανιχνεύουν τα κελιά με τις μολυσμένες προνύμφες.
2) Να αφαιρούν το σφράγισμα του κελιού και
3) Να αφαιρούν και να απομακρύνουν την μολυσμένη προνύμφη.
Οι μέλισσες αυτές βρίσκονται μέσα στα μελισσοκομεία μας αλλά πρέπει να μπούμε στον κόπο να τις αναζητήσουμε με τον εξής τρόπο: Κόβουμε ένα κομμάτι σφραγισμένου γόνου από μια κηρήθρα (5 Χ 5 cm) και την τοποθετούμε στην κατάψυξη για να θανατωθεί ο γόνος. Την τοποθετούμε πίσω στην θέση της και σε διάστημα 24 ωρών ελέγχουμε αν οι μέλισσες έχουν απομακρύνει τις νεκρές προνύμφες και τι ποσοστό του κομματιού είναι καθαρό. Είμαστε ικανοποιημένοι με την δυνατότητα καθαρισμού – χαρακτήρα VSH των μελισσών μας μόνο αν το κομμάτι έχει καθαριστεί πλήρως. Σε αντίθετη περίπτωση πρέπει να γίνει αντικατάσταση της βασίλισσας του μελισσιών με βασίλισσα που πληρεί τον χαρακτήρα καθαριότητας.
7. Παραφυάδες.
Είναι σημαντικό ο μελισσοκόμος να κρατάει αρχείο εργασίας και παρατηρήσεων από τις επισκέψεις και τις επιθεωρήσεις στο μελισσοκομείο του. Το αρχείο θα τον βοηθήσει να επιλέξει τα καλύτερα και τα πιο υγειά μελίσσια για παραγωγή παραφυάδων. Δεν δημιουργούμε ποτέ παραφυάδες από άρρωστα ή προβληματικά μελίσσια.
8. Δοχεία νερού
Φροντίζουμε τα δοχεία νερού των μελισσών να είναι εύκολα προσβάσιμα στις μέλισσες ούτως ώστε να μην πνίγονται. Μπορούμε να τοποθετήσουμε φελλούς, πέτρες, ξύλα κτλ για να πατούν οι μέλισσες πάνω όταν παίρνουν νερό.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Από το 2004 απαγορεύεται η χρήση αντιβιοτικών στις μέλισσες. Τα αντιβιοτικά απαγορεύονται σε όλα τα κράτη της Ε.Ε. Πέραν της απαγόρευσης καλό είναι να γνωρίζουμε ότι τα αντιβιοτικά δεν καταστρέφουν τα σπόρια της ασθένειας.
Η μοναδική θεραπεία βασίζεται σε τεχνική που ονομάζεται «Διπλή Μετάγγιση» και έχει πολύ καλά αποτελέσματα.
Διαδικασία:
Στη θέση της άρρωστης κυψέλης τοποθετούμε μια καθαρή προσωρινή κυψέλη που περιέχει μόνο ένα ή δύο πλαίσια με φύλλο κηρήθρας άκτιστη.
Μεταφέρουμε στην καθαρή κυψέλη τη βασίλισσα και τινάζουμε τις μέλισσες στην είσοδο της, πάνω σε μια σανίδα για να διευκολύνουμε την μετακίνηση τους προς την νέα κυψέλη.
Μέσα σε αυτή την κυψέλη ο πληθυσμός θα παραμείνει για δύο μέρες, μέχρι να αδειάσει το στομάχι των μελισσών από το μέλι που μπορεί να περιέχει.
Τα κεριά από την πρώτη κυψέλη που απομακρύναμε θα αφαιρεθούν από τα πλαίσια, τα τοποθετούμε σε ένα βαρέλι και τα καίμε. Τα κεριά από τις μολυσμένες με σηψηγονία κυψέλες δεν τα επαναχρησιμοποιούμε, ούτε τα αφήνουμε εκτεθειμένα στις μέλισσες γιατί θα μεταδώσουν την ασθένεια.
Η κυψέλη και τα πλαίσια πρέπει να απολυμανθούν καλά είτε με την χρήση φλόγιστρου είτε με καυστική σόδα αφού έχουν ξυστεί καλά και έχουν απομακρυνθεί τα κεριά και η πρόπολη. Το κάψιμο της κυψέλης με το φλόγιστρο πρέπει να γίνει πολύ καλά κυρίως στις γωνίες και στον ρυθμιστεί των πλαισίων. Η θερμοκρασία της φωτιάς του φλόγιστρου είναι περίπου 300 oC. Για όσους θα κάνουν χρήση της καυστική σόδας η αναλογία είναι 1 g / lt σε κρύο νερό και στη συνέχεια ζεσταίνετε καθώς επίσης πρέπει να πάρουν όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφάλειας όπως συστήνονται από τον προμηθευτή της ουσίας.
Για όσους διαθέτουν μηχάνημα ατμού μπορούν να κάνουν απολύμανση των πατωμάτων με αυτό αφού η θερμοκρασία του ατμού ξεπερνά τους 170oC.
Όταν περάσουν οι δύο μέρες, τοποθετούμε την τελική – καθαρή κυψέλη στο χώρο που ήταν η προσωρινή κυψέλη και μεταφέρουμε την βασίλισσα και τον πληθυσμό όπως και την προηγούμενη φορά. Μέσα στην κυψέλη αυτή έχουμε τοποθετήσει όλα τα πλαίσια. Αυτή είναι η τελική κυψέλη. Αν η ανθοφορία δεν είναι καλή μπορούμε να βοηθήσουμε το μελίσσι μας με τροφοδότηση για να κτίσει τις καινούργιες κηρήθρες που τοποθετήσαμε.
http://biofresh.com.cy/
MELISSOCOSMOS ελάτε να γνωρίσουμε τον μαγικό κόσμο των μελισσών