Η Μελισσοκομία στην Κύπρο, η μέλισσα του νησιού και τα Τζιρβέτια!!!

Στην μαρτυρική μας μεγαλόνησο συνάδελφοι ζει και προσφέρει τις υπηρεσίες της στους Μελισσοκόμους η κυπριακή μελισσούλα με την επίσημη ονομασία Apis mellifera cypria!
Η μέλισσα της Κύπρου λοιπόν όπως ήταν φυσικό έχει προσαρμοστεί τέλεια στις συνθήκες του νησιού και καταφέρνει και επιβιώνει κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες.
Το ξηροθερμικό κλίμα του νησιού έχει επιβαρυνθεί τα τελευταία χρόνια καθώς δεν βρέχει πολύ.
Ακόμα και τα θυμάρια δεν μεγαλώνουν αρκετά σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα και φυσικά το μέλι είναι λιγοστό σε ποσότητα αλλά εξαιρετικό σε ποιότητα.



Απόρροια του φαινομένου της ξηρασίας είναι και το τεράστιο πρόβλημα με τις σφήκες,τα σερσένια, αλλά και την Ανατολίτικη σφήκα Vespa oriantalis που καταντούν εφιάλτης για την ζωή των μελισσιών.



Η Κύπρια μελισσούλα όμως βρήκε λύση σε όλα.

Στο βίντεο η Κύπρια μέλισσα κάνει σφαίρα και σκάει την σφήκα.

Είναι ίσως από τις λίγες μέλισσες στον κόσμο που τα καταφέρνουν τόσο καλά με τις σφήκες και τα σερσένια.
Αναφέρονται παρατηρήσεις για τη δημιουργία του “φαινόμενου της κουρτίνας” (curtain phenomenon) μπροστά στις εισόδους των μελισσιών καθώς και για την παραγωγή ενός “πολύ ιδιάζοντος σφυρικτού ήχου” (very peculiar hissing sound) που παράγεται από τις εργάτριες όταν αυτές αντιμετωπίζουν τη Vespa orientalis.

Η Vespa orientalis (ανατολίτικη σφήκα) αποτελεί τον κύριο εχθρό της κυπριακής μέλισσας. Πρόκειται για ένα μεγαλόσωμο, σαρκοφάγο έντομο το οποίο διαθέτει ισχυρά σαγόνια και πολύ σκληρό εξωσκελετό που λειτουργεί ως “θωράκιση”.

Επιτίθονται δηλαδή πολλές μαζί πιάνουν μια μεγάλη σφήκα, και δημιουργούν μελισσόσφαιρα αγκαλιάζοντας την σφήκα, και με τριβή μεταξύ τους αρχίζουν να ανεβάζουν την θερμοκρασία στην μελισσόσφαιρα.

Το πώς ακριβώς θανατώνουν οι εργάτριες την παγιδευμένη σφήκα περιγράφηκε στην περίπτωση της ιαπωνικής μέλισσας Apis cerana που αντιμετωπίζει την γιγαντόσωμη σφήκα Vespa mandarinia (Ono et al., 1995). Οι ιαπωνικές μέλισσες αυξάνουν τη θερμοκρασία στον πυρήνα της σφαίρας στους 47ο C. Αν και οι ίδιες μπορούν να αντέξουν σε θερμοκρασίες που φτάνουν τους 49ο C, οι σφήκες έχουν χαμηλότερο, ανώτατο θερμοκρασιακό όριο στους 45ο C.

Με μαύρο χρώμα στο Χάρτη είναι οι χώρες που έχει εξαπλωθεί η σφήκα.

Ως αποτέλεσμα, η παγιδευμένη σφήκα πεθαίνει από θερμοπληξία. Αν και το φαινόμενο μελετήθηκε και σε φυλές της ευρωπαϊκής μέλισσας οι οποίες είχαν εισαχθεί στην Ιαπωνία και αντιμετώπιζαν επιθέσεις από την σφήκα Vespa similimma xanthoptera, η θερμοκρασία που αναπτυσσόταν στον πυρήνα της σφαίρας και έφτανε τους 42ο C δεν ήταν αρκετή για να προκαλέσει το θάνατο των σφηκών. Ως αποτέλεσμα, οι μέλισσες προσπαθούσαν πολλές φορές να θανατώσουν την παγιδευμένη σφήκα κεντρίζοντάς την.

Με αντίστοιχο τρόπο, δηλαδή τη δημιουργία σφαίρας γύρω από τις σφήκες, η κυπριακή μέλισσα προσπαθεί να αντιμετωπίσει τον εισβολέα. Οπτικά, η όλη διαδικασία ομοιάζει με την αντίστοιχη των ιαπωνικών μελισσών: ένας μεγάλος αριθμός εργατριών (150-200) κυκλώνουν την επιτιθέμενη σφήκα.
Μετά από περίπου μία ώρα η σφήκα βρίσκεται νεκρή, χωρίς να φέρει κεντρίσματα ή κάποιο άλλο τραύμα, ακριβώς όπως και στην περίπτωση της γιγαντόσωμης ασιατικής σφήκας.

Τα πειράματα που πραγματοποιήθηκαν όμως, απέδειξαν πως η κυπριακή μέλισσα δε σκότωνε τις παγιδευμένες σφήκες με θερμοπληξία αλλά με μία μέχρι πρότινος άγνωστη “τεχνική”, την πρόκληση ασφυξίας (Papachristoforou et al., 2007).
Ως προς τα χαρακτηριστικά της...είναι αρκετά κιτρινωπή και επιθετική, πως αλλιώς άλλωστε θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα με τις σφήκες...

Μαζεύει μεγάλες ποσότητες μελιού, κάνει πολλά βασιλοκελιά και έχει αυξημένη τάση σμηνουργίας, οπότε ίσως να είναι ιδανική για παραγωγή βασιλικού πολτού!

Σε ότι αφορά το μέλι της Κύπρου να γράψω ότι.
Το νησί βγάζει μέλι ανθέων, Θυμαριού, πορτοκαλιάς, και ευκαλύπτου!
Όταν κανείς γράφει για την Μελισσοκομία στην Κύπρο δεν μπορεί να μην αναφερθεί και στα Τζιρβέρτια!

Παλιότερα κυρίως, στην Κύπρο η Μελισσοκομία γινόταν στα Τζιρβέτια, ένα είδος κοφινού ας πούμε που τα χρησιμοποιούσαν ως κυψέλες και βάζανε μέσα τα σμήνη.

Αν και έψαξα πολύ για πληροφορίες δεν βρήκα πουθενά αλλού εκτός από τον Παγκύπριο Σύνδεσμο Μελισσοκόμων που μου παραχώρησε τις φωτογραφίες.

Υποθέτω λοιπόν ότι τα Τζιρβέρτια πρέπει να φτιάχνονταν από ξύλο ή πηλό.
Στην συνέχεια τα ντάνιαζαν πολλά μαζί και πολλές φορές τα έχτιζαν με χώμα μεταξυ τους σε μεγάλους αριθμούς.
Γι αυτό τον λόγο φρόντιζαν να τα προστατεύουν με σκέπαστρο από την βροχή.

Ήταν πιο μακριά και στενά σε σχέση με τα κοφίνια πχ και τοποθετούνταν οριζόντια, και όχι με τον κάθετο τρόπο που τοποθετούνται τα κοφίνια.
Ο Μελισσοκόμος είχε όλο του το μελισσοκομείο μαζεμένο δηλαδή με τα Τζιρβέρτια στην σειρά και το ένα πάνω στο άλλο.

Φυσικά τα μελίσσια έχτιζαν μόνα τους τις κηρήθρες τους.
Ο περιορισμένος χώρος εξάπλωσης του μελισσιού στα Τζιρβέτια, πιθανότατα με το πέρασμα των χρόνων δημιούργησε την μεγάλη τάση σμηνουργίας της φυλής...

Όπως ακριβώς έγινε δηλαδή και με την μέλισσα της Χαλκιδικής που εκτρεφόταν στα κοφίνια.

Η όποια επιθεώρηση και φυσικά ο Τρύγος γινόταν από το πώμα των Τζιρβερτιών, (η επιθεώρηση μόνο οπτική μπορεί να χαρακτηρισθεί)

Το Τζιρβέρτι ωστόσο ήταν μια έξυπνη κατασκευή.
Στο Τζιρβέρτι επειδή ήταν στενό οι κηρήθρες χτίζονταν και κάθετα αλλά και οριζόντια.

Έτσι, και καθώς ξέρουμε ότι το μελίσσι βάζει γόνους στο κέντρο της φωλιάς του και μέλι στις άκρες, όταν ο μελισσοκόμος έβγαζε το πώμα στο Τζιρβέρτι, το πρώτο πράγμα που αντίκριζε ήταν πίτες (κηρήθρες) γεμάτες μέλι.

Έπαιρνε λοιπόν τις πίτες αυτές μέχρι να φτάσει στους γόνους, και έκλεινε ξανά το πώμα.

Στο μελίσσι έμεναν τα μέλια που υπήρχαν στα φρύδια του γόνου, και στο άλλο άκρο του Τζιρβερτιού για να ξεχειμωνιάσει.

Κλείνοντας θέλω να πω πως ακόμα και σήμερα κάποιοι μερακλήδες στην Κύπρο διατηρούν Τζιρβέρτια, αν και όσο περνάει ο καιρός λιγοστεύουν όλο ένα και περισσότερο.

Συνάδελφοι αυτά ισχύουν για την Κύπρο και την Μελισσοκομία στο νησί λίγο ή πολύ.
Θα υπάρξουν με τον καιρό και άλλες αναρτήσεις με διάφορες φυλές μελισσών ανά τον κόσμο και την Ελλάδα...

Με αναφορές απο το http://cybeeas.org/


Σημείωση

Το φωτογραφικό υλικό της ανάρτησης, τέθηκε στην διάθεση του MELISSOCOSMOU από τον Παγκύπριο Σύνδεσμο Μελισσοκόμων μετά από σχετική αίτηση!!!

Ο MELISSOCOSMOS ευχαριστεί θερμά.


MELISSOCOSMOS ελάτε να γνωρίσουμε τον μαγικό κόσμο των μελισσών