Αντιμετώπιση
Για την αντιμετώπιση της ασθένειας θα πρέπει να ληφθούν πολύ σοβαρά υπόψη ορισμένα μορφολογικά χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν ήδη προηγουμένως.
Συγκεκριμένα ο οικομελισσοτρόφος θα πρέπει κατά την κατάρτιση του ολοκληρωμένου προγράμματος αντιμετώπισης να ξέρει πως το Nosema ceranae είναι νέο παθογόνο για την ευρωπαϊκή μέλισσα.
Ακόμα πως το παθογόνο πολλαπλασιάζεται ταχύτατα και δημιουργεί μικροσπορίδια που μπορούν να επιβιώσουν σε μεγαλύτερο θερμοκρασιακό και υγρασιακό στρες σε σχέση με εκείνα του Νosema apis.
Δεν υπάρχουν ,όπως προαναφέρθηκε, σαφή αρχικά μακροσκοπικά συμπτώματα για να οδηγήσουν τον μελισσοτρόφο στη λήψη ορισμένων μέτρων αντιμετώπισης του παθογόνου.
Όταν αντιληφθεί την απώλεια του πληθυσμού του μελισσοσμήνους τότε η κατάσταση είναι αρκετά προχωρημένη.
Το γεγονός ότι η επιδείνωση της ασθένειας συνδέεται με τις αντίξοες περιβαλλοντικές συνθήκες, την κακή διατροφή και την τοξική επίδραση των συνθετικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων που χρησιμοποιεί η συμβατική γεωργία, θα πρέπει να αποτελέσει βασική αιτιολογία για την παραπέρα προώθηση της οικολογικής μελισσοκομίας, η οποία πέραν των άλλων δημιουργεί με τις παρεμβάσεις της ευοίωνες προοπτικές αντιμετώπισης της ασθένειας.
Είναι σε όλους γνωστό πως η ορθολογική οικολογική διαχείριση του μελισσοσμήνους αποτελεί βασικό παράγοντα έκφρασης του αμυντικού συστήματος των μελισσών.
Ύστερα από τα παραπάνω η οικολογική αντιμετώπιση του Nosema ceranae θα πρέπει να στηρίζεται:
Στη συνεργασία μελισσοτρόφου και μελισσιών. Θα πρέπει να μπορεί να «αφουγκράζεται» και να «μιλάει» με τα μελίσσια του. Είναι απαραίτητο να γνωρίζει την κοινωνία του μελισσοσμήνους και προπαντός πότε κουράζεται, πότε πεινάει και πότε έχει την ανάγκη του.
Το μελίσσι πρέπει να είναι σε συνεχή εργασία για να αποφευχθεί ο αποσυντονισμός του, που το καθιστά ευάλωτο στην ασθένεια.
Στην εξασφάλιση δικής του τροφής από μέλι και γύρη.
Αν αυτή δεν είναι επαρκής ο μελισσοτρόφος θα πρέπει να παρεμβαίνει με τη χορήγηση οικολογικής συμπληρωματικής τροφής.
Θα πρέπει όμως να αποφεύγεται το χειμώνα η διατροφή με μέλι από μελιτώματα.
Η ενίσχυση της διατροφής του γόνου και των μελισσών καλό είναι να γίνεται στην αρχή του φθινόπωρου.
Είναι αναγκαία επίσης η συστηματική παρακολούθηση των αποθεμάτων της γύρης.
Στην αποφυγή επισκέψεων στην κυψέλη πολύ νωρίς για να αποφευχθεί ενδεχόμενη μείωση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος χώρου.
Στην παρουσία νεαρής και υγιούς βασίλισσας στο μελισσοσμήνος.
Στην άνετη διαβίωση των μελισσών στην κυψέλη.
Η στενότητα του χώρου και ο υπερπληθυσμός αποτρέπει μέρος των μελισσών να εργαστούν.
Στη συχνή ανανέωση των κηρηθρών και των πλαισίων.
Τόσο το κερί όσο και η κηρήθρα και τα πλαίσιά της αποτελούν εστίες μόλυνσης από το παθογόνο.
Στη μείωση του βαθμού παραπλάνησης των μελισσών.
Στην ύπαρξη πάντα καθαρού νερού πόσης.
Στη φροντίδα να ξεχειμωνιάζει το μελίσσι με νεαρές μέλισσες.
Στην εγκατάσταση των μελισσιών τη χειμερινή περίοδο σε στεγνούς και ηλιαζόμενους μελισσότοπους.
Η νότια έκθεση της εισόδου της κυψέλης στους μελισσότοπους διαχείμασης δημιουργεί δυσμενείς συνθήκες αύξησης του μολυσματικού δυναμικού του παθογόνου.
Στη συνένωση αδύνατων υγειών μελισσοσμηνών.
Στην αποφυγή υπερεκμετάλλευσης των μελισσιών.
Στον οικολογικό έλεγχο των άλλων εχθρών και ασθενειών και ιδιαίτερα της Βαροϊκής ακαρίασης.
Στην αντιμετώπιση του ψύχους και της υγρασίας στην κυψέλη.
Στη διατήρηση καθαρού του χώρου της κυψέλης.
Στην απολύμανση των διαφόρων μελισσοκομικών υλικών.
Η απολύμανση μπορεί να γίνει με οξικό οξύ. με θερμοθεραπεία, με υπεριώδη ακτινοβολία και με χλωριωμένο ή με ιόντα χαλκού ή οζονωμένο ή ηλεκτρολυμένο νερό.
Τα μικροσπορίδια νεκρώνονται αν εκτεθούν σε θερμοκρασία 49ο C για περισσότερες από 24 ώρες.
Στους 40ο C για 5 μέρες μειώνεται αισθητά η παθογόνος δύναμη των μικροσποριδίων.
Πολλοί μελισσοτρόφοι χρησιμοποιούν για την απολύμανση των μελισσοκομικών υλικών και την καυστική σόδα.
Στη χρησιμοποίηση διαφόρων επιτρεπόμενων στην οικολογική μελισσοκομία μελισσοπροστατευτικών προϊόντων.
Είναι κατανοητό από κάθε οικομελισσοτρόφο πως η αποτελεσματικότητα των διαφόρων σκευασμάτων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την τήρηση των κανόνων της ορθής οικολογικής διαχείρισης των μελισσοσμηνών.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν επιτρέπεται η χρήση των αντιβιοτικών στη μελισσοκομία.
Στις ΗΠΑ αντίθετα ορισμένα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται και στην οικολογική γεωργία.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την απαγόρευση χρησιμοποίησης της φουμαζιλλίνης (fumagillin) με τη μορφή του εμπορικού σκευάσματος Fumidil B, που παράγεται από το μύκητα Aspergillus fumigatus.
Βέβαια το αντιβιοτικό αυτό με ειδική απόφαση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη συμβατική γεωργία με ορισμένες προϋποθέσεις.
Το βιολογικό σκεύασμα Apiherb γνωστό και με το όνομα Nonosz®. είναι συμπλήρωμα τροφής των μελισσών.
Είναι ιδεώδες για τη βελτίωση της υγείας των ενήλικων μελισσών και προλαμβάνει την προσβολή του εντερικού συστήματος από διάφορες παθήσεις και ιδιαίτερα από τις Νοζεμιάσεις.
Βρέθηκε πως το σκεύασμα αυτό ελάττωσε σε ποσοστό 46 - 73 % τον αριθμό των μικροσποριδίων.
Τα καλύτερα αποτελέσματα λαμβάνονται αν το σκεύασμα χορηγείται ενωρίς την άνοιξη ή στο τέλος του καλοκαιριού με αρχές του φθινόπωρου, όταν επικρατούν δυσμενείς για το μελισσοσμήνος περιβαλλοντικές συνθήκες.
Το εν λόγω σκεύασμα περιέχει δεξτρόζη, αποξηραμένους χυμούς λαχανικών, αρωματικά βότανα και τις βιταμίνες Β1,Β2 και Β6. Γενικά περιέχει 7.0%, πρωτεΐνες, 0.5% λίπη, 2.0% ινώδεις ουσίες ,1.5% τέφρα, 52% ζάχαρη και 8.5%. Νερό.
Πρέπει διατηρείται σε δροσερό μέρος και να χρησιμοποιείται μέσα στις πρώτες 10 ώρες από την παρασκευή του.
Χορηγείται 3 φορές την εβδομάδα, όταν η εξωτερική θερμοκρασία είναι πάνω από 10ο C. Το περιεχόμενο των 40 g κάθε φιαλιδίου ανακατεύεται με μισό λίτρο σιροπιού ζάχαρης (ίσα μέρη νερού και ζάχαρης).
Η ποσότητα αυτή είναι για 10 μελισσοσμήνη.
Το Vita Feed Gold παρασκευάζεται από συμπυκνωμένο εκχύλισμα του Beta vulgaris var altissima και μελάσα.
Στην πραγματικότητα είναι υγρή συμπληρωματική τροφή δυναμωτική και διεγερτική για την ενήλικη μέλισσα, που μπορεί να την προστατεύσει από τις Νοζεμιάσεις.
Περιέχει φυσικό σαλυκιλικό οξύ. Χρησιμοποιείται σε ανάμιξη με σιρόπι (1:1) στην αναλογία 10 g στα 100 ml.
Η ανάμιξη πρέπει να γίνεται όταν το σιρόπι έχει θερμοκρασία χαμηλότερη των 50ο C.
Δεν πρέπει να δίνεται αν περάσουν 2 εβδομάδες από την παρασκευή του μίγματος.
Το σκεύασμα φυλάγεται σε δροσερό μέρος (5 - 25ο C). Το φιαλίδιο των 250 ml είναι αρκετό για 5 μελίσσια. Το Vita Feed Gold μπορεί να χρησιμοποιηθεί και με ζαχαροζύμαρο.
Η κρυσταλλική θυμόλη σε ζαχαροζύμαρο στην αναλογία 0,12 mg/gr. Ελέγχει επίσης τις διάφορες μυκητιάσεις και τη Βαροϊκή ακαρίαση.
Αναφέρεται η χρήση της και με σιρόπι (1 g/15l). Χορηγείται ένα λίτρο από το σιρόπι με το σκεύασμα κάθε εβδομάδα.
Η συνολική ποσότητα δεν πρέπει να ξεπεράσει τα 3 - 4 λίτρα.
Το Protofil είναι ένα φυσικό προϊόν.
Πρόκειται για υδροαλκολικά εκχυλίσματα από διάφορα φυτά. Οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία που περιέχουν περιορίζουν το παθογόνο και παράλληλα διεγείρουν την έκκριση ενζύμων χώνευσης.
Περιέχει ακόμα αιθέρια έλαια, αλειφατικούς και κυκλικούς υδρογονάνθρακες, ολεανολικό οξύ και φλαβόνες.
Χρησιμοποιείται με ζαχαροζύμαρο στην αναλογία 40ml/kg ή με σιρόπι 20 ml/lt. Δίνεται 2 - 4 φορές από 250 - 500 ml.
Το Nozevit παράγεται από φλοιό βελανιδιάς.
Προήλθε από μία παραδοσιακή συνταγή της Βόρειας Ευρώπης και ύστερα από πολύχρονη επιστημονική έρευνα.
Χορηγείται με σιρόπι (20 σταγόνες σε 200 ml). Είναι ενδυναμωτικό των μελισσών.
Χρησιμοποιείται την άνοιξη και το φθινόπωρο και αν χρειαστεί και το καλοκαίρι.
Το Vetiver oil. Είναι το αιθέριο έλαιο από υο φυτό Chrysopogon zizanioides. Χρησιμοποιείται με ζαχαροζύμαρο (1,2 mg/ml).
Χαρακτηρίζεται από διεγερτικές και δυναμωτικές για τις μέλισσες ιδιότητες εξαιτίας των πτητικών ουσιών κουσιμόλη (khusimol), α-βετινόνη (a-vetivone) και β-βετινόνη (b-vetivone) που περιέχει.
Υποσχετικές είναι οι και επεμβάσεις με χλωριωμένο ή με ιόντα χαλκού ή οζονωμένο ή ηλεκτρολυμένο νερό.
Η ρεσβερατρόλη (Resveratrol) είναι φυσικό αντιοξειδωτικό με μυκητοκτόνες, βακτηριοκτόνες και ακαρεοκτόνες ιδιότητες.
Παράγεται από την επιδερμίδα των κόκκινων σταφυλιών. Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του παθογόνου με ζαχαροζύμαρο (0.01 mg/g).
Η λυζοζύμη (Lysozyme) που χαρακτηρίζεται από ενδιαφέρουσα βακτηριοκτόνο δράση.
Για την Ασιατική Νοζεμίαση χορηγείται με ζαχαροζύμαρο: (0,06 mg/g).
Το Nosestat. Περιέχει 4% ιώδιο και ιωδιούχο κάλιο και μυρμηκικό οξύ. Κυκλοφορεί σε φιαλίδια 1 και 2.
Το περιεχόμενο των δύο φιαλιδίων αναμειγνύεται και 5 ml από το μίγμα προστίθενται σε ένα λίτρο σιρόπι.
Χρησιμοποιείται στη δόση των 500 - 800 ml ανά κυψέλη και για 3 συνεχόμενες μέρες.
Το σκόρδο με τη μορφή σκόνης με ζαχαροζύμαρο (5 σκόνη στο Kg. Γίνονται επίσης ψεκασμοί με εκχύλισμα σκόρδου.
Ξεκίνησε από τη νόθευση από τους Γερμανούς της ζάχαρης για τα μελίσσια με σκόρδο, για να μη χρησιμοποιείται από τους φτωχούς μελισσοκόμους για τα παιδιά τους.
Διαπιστώθηκε πως τα μελίσσια που ταΐζονταν το φθινόπωρο με τη νοθευμένη με σκόρδο ζάχαρη δεν ήταν προσβεβλημένα από την Ευρωπαϊκή Νοζεμίαση.
Το ξεκαθάρισμα της ταξινόμησης του παθογόνου μπορεί να φέρει στο προσκήνιο νέες μεθόδους αντιμετώπισής του.
Γίνεται προσπάθεια ανακάλυψης βιοδιεγερτών του αμυντικού συστήματος των μελισσών, ώστε να αποτρέπεται η διατροφή του παθογόνου από το κυτταρόπλασμα των επιθηλιακών της κυττάρων.
Ακόμα απομονώθηκαν από το πεπτικό σύστημα των μελισσών βακτηριακοί μεταβολίτες από στελέχη ειδών των γενών Bacillus και Enterococcus με θεαματική τοξικότητα έναντι στα μικροσπορίδια του παθογόνου.
Τέτοιοι μεταβολίτες είναι οι σουρφακτίνες S1 και S2 (surfactins S1 και S2)) που παράγονται από τα στελέχη Mori2 και C4 του Bacillus subtilis και οι βακτηριοσίνες Β1 και Β2 (bacteriocin B1 και bacteriocin B2), που παράγονται από τα στελέχη DSMZ17511 του Enterococcus avium και CRL1385 του Enterococcus faecium αντίστοιχα.
Πιστεύεται πως πολύ σύντομα θα κυκλοφορήσουν στο εμπόριο σκευάσματα με βάση τους εν λόγω μεταβολίτες.
Υπάρχουν αναφορές με διιστάμενες απόψεις όσον αφορά στη χρησιμοποίηση οξικού οξέος σε σιρόπι.
Η συνηθισμένη συνταγή είναι 6 ml οξικού οξέος 100 % σε ένα λίτρο σιροπιού ή 1 λίτρο ξιδιού σε 10 λίτρα σιροπιού.
Στη Γαλλία στη θέση του οξικού οξέος χρησιμοποιούν το μηλόξιδο. Το ξινισμένο σιρόπι καλό είναι να χορηγείται το φθινόπωρο.
Το HoneyBHealthy από γαλάκτωμα λεμονόχορτου (Cymbopogon citratus) και αιθέρια έλαια δυόσμου (Mentha piperita) με σιρόπι περιορίζει το παθογόνο.
Στη Χιλή χρησιμοποιούν με καλά αποτελέσματα το μίγμα 100 ml 10% χλωρίνης, 250 ml δεξτρόζη και 150 ml αποσταγμένο νερό.
Η υπεριώδης ακτινοβολία με τη βοήθεια ειδικής λάμπας σκοτώνει τα μικροσπορίδια του παθογόνου.
Είναι μια τεχνική που πρέπει να εφαρμόζεται από τον οικομελισσοτρόφο. Υπάρχουν στο εμπόριο ειδικές για το σκοπό αυτό λάμπες.
Τα νεκρά μικροσπορίδια κάτω από την υπεριώδη ακτινοβολία αποκτούν έντονο κόκκινο χρώμα.
Οι υποκαπνισμοί με 125 ml οξικού οξέος 60-100% νεκρώνουν τα μικροσπορίδια.
Με ζεστό καιρό ο υποκαπνισμός με 60% οξικού οξέος σκοτώνει τα μικροσπορίδια του παθογόνου σε λίγες ώρες.
Το οξικό οξύ με μεγαλύτερη ποσοστιαία συγκέντρωση νεκρώνει τα μικροσπορίδια σε λίγα λεπτά.
Ανάλογα αποτελέσματα έχουν και οι υποκαπνισμοί με μυρμηκικό οξύ σε πολύ χαμηλότερη ποσοστιαία συγκέντρωση.
Το υπεροξείδιο του υδρογόνου στη συγκέντρωση 3% περιορίζει σε ικανοποιητικό βαθμό τη μολυσματικότητα του παθογόνου.
Αναφέρεται ότι τα αιθέρια έλαια των φυτών Mentha crispa (είδος Μέντας) και Salvia officinalis (Φασκομηλιά), όταν προστίθενται στο σιρόπι τροφοδοσίας (3 - 4 σταγόνες σε 1 l σιροπιού) ελέγχουν το παθογόνο.
Πηγή
Δρ Βαγγέλης Α. Μπούρμπος
http://www.haniotika-nea.gr/