Την ηλικία και την ικανότητα της βασίλισσας να γεννά αυγά
Τον αριθμό των ενήλικων εργατριών ώστε να εξασφαλίσουν την σωστή θερμοκρασία και τροφοδότηση του γόνου
Την επάρκεια των φυσικών πόρων της συγκεκριμένης περιοχής του μελισσοκομείου
Την σωστή διαχείριση από τον μελισσοκόμο του χώρου της κυψέλης με τους κατάλληλους ανά εποχή χειρισμούς
Την σωστή διαχείριση από τον μελισσοκόμο του χώρου της κυψέλης με τους κατάλληλους ανά εποχή χειρισμούς
Η σωστή διαχείριση της κυψέλης μεγιστοποιεί όλους τους παραπάνω παράγοντες.
Μια αποικία μελισσών είναι η κάθε κυψέλη μας.
Μια αποικία μελισσών είναι η κάθε κυψέλη μας.
Ενώ στην άγρια φύση η κάθε αποικία μελισσών έχει σχεδόν απεριόριστο χώρο να επεκταθεί σε πληθυσμό και κηρήθρες, στην μελισσοκομία εμείς τους παρέχουμε τον χώρο δηλαδή την κυψέλη, η οποία αρχικά πλήρης θα είναι ενός ορόφου (10 πλαισίων) και αργότερα όταν ο πληθυσμός μεγαλώσει 2 ή και 3 ορόφων με τα ανάλογα πλαίσια-κηρήθρες.
Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι ένας ερασιτέχνης μελισσοκόμος προμηθεύτηκε μία αποικία 5 πλαισίων γόνου και πληθυσμού με νεαρή βασίλισσα. Θα μπορούσε φυσικά να είναι και 10 πλαισίων και αυτό μάλλον συμβαίνει στην πλειοψηφία, αλλά για την σωστή δόμηση των οδηγιών εδώ σε αυτό το Online βιβλίο, θα διαλέξουμε με 5 πλαίσια για να παρακολουθήσουμε εύκολα την εξέλιξη μιας αποικίας καθώς οι ημέρες και οι μήνες της εαρινής και καλοκαιρινής δραστηριότητας περνάνε.
Αμέσως μετά την εγκατάσταση στο μελισσοκομείο μας, (πχ τον Μάρτιο) θα τοποθετήσουμε μέσα στην κυψέλη 2 πλαίσια με άκτιστο κερί (ένα από κάθε πλευρά των γεμάτων πλαισίων) και θα αρχίσουμε για περίπου 3-4 ημέρες να ταϊζουμε με ζαχαρόνερο σε αναλογία 1 προς 1. Η τροφοδοσία θα βοηθήσει τις μέλισσες να εγκλιματισθούν γρήγορα έως ότου ανακαλύψουν εξωτερικούς πόρους από το περιβάλλον και ταυτόχρονα οι εργάτριες δεν θα σταματήσουν το τάϊσμα του γόνου και της βασίλισσας η οποία διαγειρόμενη θα γεννά με κανονικό ρυθμό στις νέες κηρήθρες τις οποίες θα κατασκευάσουν οι εργάτριες στα κενά πλαίσια που βάλαμε.
Η φυσιολογική εξέλιξη της νέας αποικίας όταν υπάρχει επάρκεια πόρων και καλές καιρικές συνθήκες (θερμοκρασίες πάνω από 18ο Κελσίου), είναι η συνεχής επέκταση των κηρήθρων με χτίσιμο από τις εργάτριες, η παραγωγή και τοποθέτηση αυγών από την βασίλισσα στα άδεια κελλιά και η μεταμόρφωση και έξοδος νέων ατόμων από τα κελλιά του γόνου. Η ωοτοκία της βασίλισσας αρχίζει στα μέσα Ιανουαρίου και ο ρυθμός της επιταχύνεται σταδιακά με την πάροδο των μηνών έτσι, που στα μέσα Μαϊου αρχές Ιουνίου φτάνει στο μέγιστο. Το επίπεδο αυτό ωοτοκίας παραμένει σταθερό για ένα περίπου μήνα και έπειτα μειώνεται περίπου με τον ίδιο ρυθμό της αύξησης, ώστε στο τέλος του Φθινοπώρου να διακοπεί.
Η καμπύλη μεταβολής του γόνου, παρακολουθεί σχεδόν παράλληλα αυτήν του πληθυσμού για ένα διάστημα μερικών μηνών. Ο πληθυσμός όμως των ενηλίκων ελαττώνεται στο ξεκίνημα της παραγωγής γόνου λόγω της θνησιμότητας των πιο γηρασμένων εργατριών. Η ανοδική πορεία του πληθυσμού των εργατριών στη συνέχεια οφείλεται στην παραγωγή όλο και περισσοτέρων εργατριών. Ωστόσο για ένα μήνα περίπου παραμένει χαμηλότερη της καμπύλης του γόνου όπως φαίνεται στο διάγραμμα. Έτσι η αναλογία των "ελεύθερων" από καθήκοντα παραμάνας συλλεκτριών εργατριών είναι χαμηλή και οι ποσότητες νέκταρος που μπορεί να εισρεύσει στην κυψέλη προορίζεται για την διατροφή της αποικίας με αποτέλεσμα την κάπως "αργή" αύξηση του πληθυσμού τουλάχιστον στους πρώτους 3 μήνες. Ο αριθμός των ενήλικων εργατριών πλησιάζει και φθάνει να γίνει 30% περίπου μεγαλύτερος των κελλιών του γόνου στο ανώτερο επίπεδο.Αυτή η αναλογία οφείλεται στο ότι:
το στάδιο ανάπτυξης της εργάτριας είναι 21 ημέρες
Την εποχή αυτή η εργάτρια ζεί 35 έως 40 ημέρεςΈτσι ο αυξημένος αριθμός "ελεύθερων" από καθήκοντα παραμάνας συλλεκτριών αξιοποιείται με την μεγιστοποίηση της συλλογής νέκταρος και αποθήκευσης μεγάλων ποσοτήτων μελιού. (Μ.Υφαντίδης).
Έτσι λοιπόν σε κάθε επιθεώρηση και αφού διαπιστώνουμε ότι τα νέα πλαίσια έχουν καλυφθεί με χτίσιμο κηρήθρας και τα κελλιά έχουν χρησιμοποιηθεί, είτε για τροφές είτε για γέννες, θα πρέπει να προσθέτουμε νέα πλαίσια 1-2 κάθε φορά, ώστε να δίνουμε αρκετό χώρο και "δουλειά" στις εργάτριες και στην βασίλισσα. Όταν υπάρχει έλλειψη χώρου, δηλαδή άδεια κεριά για χτίσιμο, δημιουργούνται φυσιολογικές τάσεις σμηνουργίας. Δηλαδή οι εργάτριες θα αρχίσουν να χτίζουν βασιλικά κελλιά σμηνουργίας, βασίλισσες νέες θα γεννηθούν και ένα τμήμα του μελισσιού μας θα αναζητήσει νέο χώρο για να φιάξει τη νέα αποικία.
Να έχουμε υπ' όψη οτι, αν ο ρυθμός ανάπτυξης-χτισίματος είναι μεγάλος και αν υπάρχουν μέσα στην κυψέλη κενά διαστήματα, δηλαδή χώρος χωρίς πλαίσια, οι εργάτριες αντί για σμηνουργία, θα χτίσουν φυσικές κηρήθρες όπως κάνουν χιλιάδες χρόνια στη φύση. Οι φυσικές κηρήθρες κρέμονται από το καπάκι, καταλαμβάνουν άναρχα όλο τον κενό χώρο και είναι αδύνατο να τις διαχειριστούμε, ή θα τις καταστρέψουμε ή θα τις αφήσουμε με αποτέλεσμα να μην μπορούμε εύκολα να τρυγήσουμε το μέλι τους. Για τον λόγο αυτό, οι συχνές επιθεωρήσεις είναι απαραίτητες ώστε να προλάβουμε αυτή την άναρχη δόμηση, τοποθετώντας νέα άκτιστα πλαίσια κεριού.
Έτσι λοιπόν στις τακτικές επιθεωρήσεις της κυψέλης πρέπει να ψάχνουμε, πόσα νέα πλαίσια έχουν χτισθεί σε κηρήθρες, κάθε ένα πλαίσιο - κηρήθρα χωριστά να διαπιστώνουμε πόσα και τι είδος κελλιά έχουν χρησιμοποιηθεί, αν υπάρχουν υπό κατασκευή βασιλικά κελιά σμηνουργίας (τα οποία θα κόβουμε με το μαχαίρι), αν υπάρχουν ενδείξεις ασθενειών κλπ. Εάν τηρείται και σχετικό ημερολόγιο - σημειωματάριο των επιθεωρήσεων, θα γνωρίζουμε ασφαλώς την πρόοδο της αποικίας και τι μπορεί να περιμένουμε για την επόμενη επιθεώρηση.
Εάν υπάρχουν κηρήθρες-πλαίσια με "κλειστό μέλι" (φωτο δεξιά), αυτά πάντοτε θα βρίσκονται στις άκρες των πλαισίων του γόνου. Σε αυτό το χρονικό σημείο μπορούμε να πάρουμε αυτά τα γεμάτα πλαίσια, δηλαδή να κάνουμε τον πρώτο μας τρύγο και να τα αντικαταστήσουμε με πλαίσια τεχνητού κεριού ή αν υπάρχει (αργότερα) αποθηκευμένο πλαίσιο-κηρήθρα άδειο, δηλαδή από το οποίο είχαμε πάρει το μέλι, έτσι οι εγάτριες "γλυτώνουν" το νέο χτίσιμο και η νέα κηρήθρα γεμίζεται σύντομα πάλι με μέλι. Τα πλαίσια με κλειστό μέλι θα σκουπιστούν από μέλισσες σωστά με την μικρή μας βούρτσα (Πληροφορίες) πριν πάνε στην αποθήκη. Εάν δεν θέλουμε να τρυγήσουμε θα πρέπει να μετακινήσουμε αυτά τα πλαίσια με το κλειστό μέλι στις άκρες, βάζοντας στην θέση τους τα νέα πλαίσια. Πάντα οι κηρήθρες με το κλειστό μέλι πρέπει να βρίσκονται στις άκρες των πλαισίων του γόνου.
Όταν καλυφθούν και τα 10 πλαίσια του ορόφου, πρέπει να προσθέσουμε νέο όροφο στην κυψέλη με την τοποθέτηση 3-4 πλαισίων στο κέντρο του. Αυτό συνήθως συμβαίνει στα μέσα του Ιουνίου - Ιουλίου και αν η περιοχή είχε επάρκεια πόρων. Εάν δεν θέλουμε να τρυγήσουμε, πρέπει να "ανεβάσουμε" γεμάτα πλαίσια κλειστού μελιού στον επάνω όροφο και να βάλουμε στη θέση τους νέα άκτιστα ή παλιές κηρήθρες άδειες. Έτσι αποφεύγουμε προς το παρόν το "ανέβασμα" της βασίλισσας στον πάνω όροφο για να γεννήσει. Εάν βέβαια είμαστε σε μια καλή χρονιά και περιβάλλον, αυτό θα συμβεί σύντομα, δηλαδή θα πληρωθεί και ο επάνω νέος όροφος με όλα τα είδη των κηρήθρων αφού όπως είπαμε αυτός είναι και ο αντικειμενικός σκοπός της αποικίας.
Εάν όλα πάνε καλά έως τον Αύγουστο και η αποικία μας έχει αποκτήσει τον μέγιστο περίπου πληθυσμό ενηλίκων (βλέπε διάγραμμα), συτό σημαίνει ότι όλοι μας οι χειρισμοί ήταν προς την σωστή κατεύθυνση. Το μελίσσι πλέον έχει την δυναμική να αποθηκεύσει μεγάλες ποσότητες μελιού για τον χειμώνα και εδώ θα πρέπει να σκεφτούμε ότι η αφαίρεση πλαισίων μελιού για δική μας κατανάλωση, δεν πρέπει να επηρρεάσει την σωστή διατροφή της αποικίας τον χειμώνα.
Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι ένας ερασιτέχνης μελισσοκόμος προμηθεύτηκε μία αποικία 5 πλαισίων γόνου και πληθυσμού με νεαρή βασίλισσα. Θα μπορούσε φυσικά να είναι και 10 πλαισίων και αυτό μάλλον συμβαίνει στην πλειοψηφία, αλλά για την σωστή δόμηση των οδηγιών εδώ σε αυτό το Online βιβλίο, θα διαλέξουμε με 5 πλαίσια για να παρακολουθήσουμε εύκολα την εξέλιξη μιας αποικίας καθώς οι ημέρες και οι μήνες της εαρινής και καλοκαιρινής δραστηριότητας περνάνε.
Αμέσως μετά την εγκατάσταση στο μελισσοκομείο μας, (πχ τον Μάρτιο) θα τοποθετήσουμε μέσα στην κυψέλη 2 πλαίσια με άκτιστο κερί (ένα από κάθε πλευρά των γεμάτων πλαισίων) και θα αρχίσουμε για περίπου 3-4 ημέρες να ταϊζουμε με ζαχαρόνερο σε αναλογία 1 προς 1. Η τροφοδοσία θα βοηθήσει τις μέλισσες να εγκλιματισθούν γρήγορα έως ότου ανακαλύψουν εξωτερικούς πόρους από το περιβάλλον και ταυτόχρονα οι εργάτριες δεν θα σταματήσουν το τάϊσμα του γόνου και της βασίλισσας η οποία διαγειρόμενη θα γεννά με κανονικό ρυθμό στις νέες κηρήθρες τις οποίες θα κατασκευάσουν οι εργάτριες στα κενά πλαίσια που βάλαμε.
Η φυσιολογική εξέλιξη της νέας αποικίας όταν υπάρχει επάρκεια πόρων και καλές καιρικές συνθήκες (θερμοκρασίες πάνω από 18ο Κελσίου), είναι η συνεχής επέκταση των κηρήθρων με χτίσιμο από τις εργάτριες, η παραγωγή και τοποθέτηση αυγών από την βασίλισσα στα άδεια κελλιά και η μεταμόρφωση και έξοδος νέων ατόμων από τα κελλιά του γόνου. Η ωοτοκία της βασίλισσας αρχίζει στα μέσα Ιανουαρίου και ο ρυθμός της επιταχύνεται σταδιακά με την πάροδο των μηνών έτσι, που στα μέσα Μαϊου αρχές Ιουνίου φτάνει στο μέγιστο. Το επίπεδο αυτό ωοτοκίας παραμένει σταθερό για ένα περίπου μήνα και έπειτα μειώνεται περίπου με τον ίδιο ρυθμό της αύξησης, ώστε στο τέλος του Φθινοπώρου να διακοπεί.
Η καμπύλη μεταβολής του γόνου, παρακολουθεί σχεδόν παράλληλα αυτήν του πληθυσμού για ένα διάστημα μερικών μηνών. Ο πληθυσμός όμως των ενηλίκων ελαττώνεται στο ξεκίνημα της παραγωγής γόνου λόγω της θνησιμότητας των πιο γηρασμένων εργατριών. Η ανοδική πορεία του πληθυσμού των εργατριών στη συνέχεια οφείλεται στην παραγωγή όλο και περισσοτέρων εργατριών. Ωστόσο για ένα μήνα περίπου παραμένει χαμηλότερη της καμπύλης του γόνου όπως φαίνεται στο διάγραμμα. Έτσι η αναλογία των "ελεύθερων" από καθήκοντα παραμάνας συλλεκτριών εργατριών είναι χαμηλή και οι ποσότητες νέκταρος που μπορεί να εισρεύσει στην κυψέλη προορίζεται για την διατροφή της αποικίας με αποτέλεσμα την κάπως "αργή" αύξηση του πληθυσμού τουλάχιστον στους πρώτους 3 μήνες. Ο αριθμός των ενήλικων εργατριών πλησιάζει και φθάνει να γίνει 30% περίπου μεγαλύτερος των κελλιών του γόνου στο ανώτερο επίπεδο.Αυτή η αναλογία οφείλεται στο ότι:
το στάδιο ανάπτυξης της εργάτριας είναι 21 ημέρες
Την εποχή αυτή η εργάτρια ζεί 35 έως 40 ημέρεςΈτσι ο αυξημένος αριθμός "ελεύθερων" από καθήκοντα παραμάνας συλλεκτριών αξιοποιείται με την μεγιστοποίηση της συλλογής νέκταρος και αποθήκευσης μεγάλων ποσοτήτων μελιού. (Μ.Υφαντίδης).
Έτσι λοιπόν σε κάθε επιθεώρηση και αφού διαπιστώνουμε ότι τα νέα πλαίσια έχουν καλυφθεί με χτίσιμο κηρήθρας και τα κελλιά έχουν χρησιμοποιηθεί, είτε για τροφές είτε για γέννες, θα πρέπει να προσθέτουμε νέα πλαίσια 1-2 κάθε φορά, ώστε να δίνουμε αρκετό χώρο και "δουλειά" στις εργάτριες και στην βασίλισσα. Όταν υπάρχει έλλειψη χώρου, δηλαδή άδεια κεριά για χτίσιμο, δημιουργούνται φυσιολογικές τάσεις σμηνουργίας. Δηλαδή οι εργάτριες θα αρχίσουν να χτίζουν βασιλικά κελλιά σμηνουργίας, βασίλισσες νέες θα γεννηθούν και ένα τμήμα του μελισσιού μας θα αναζητήσει νέο χώρο για να φιάξει τη νέα αποικία.
Να έχουμε υπ' όψη οτι, αν ο ρυθμός ανάπτυξης-χτισίματος είναι μεγάλος και αν υπάρχουν μέσα στην κυψέλη κενά διαστήματα, δηλαδή χώρος χωρίς πλαίσια, οι εργάτριες αντί για σμηνουργία, θα χτίσουν φυσικές κηρήθρες όπως κάνουν χιλιάδες χρόνια στη φύση. Οι φυσικές κηρήθρες κρέμονται από το καπάκι, καταλαμβάνουν άναρχα όλο τον κενό χώρο και είναι αδύνατο να τις διαχειριστούμε, ή θα τις καταστρέψουμε ή θα τις αφήσουμε με αποτέλεσμα να μην μπορούμε εύκολα να τρυγήσουμε το μέλι τους. Για τον λόγο αυτό, οι συχνές επιθεωρήσεις είναι απαραίτητες ώστε να προλάβουμε αυτή την άναρχη δόμηση, τοποθετώντας νέα άκτιστα πλαίσια κεριού.
Έτσι λοιπόν στις τακτικές επιθεωρήσεις της κυψέλης πρέπει να ψάχνουμε, πόσα νέα πλαίσια έχουν χτισθεί σε κηρήθρες, κάθε ένα πλαίσιο - κηρήθρα χωριστά να διαπιστώνουμε πόσα και τι είδος κελλιά έχουν χρησιμοποιηθεί, αν υπάρχουν υπό κατασκευή βασιλικά κελιά σμηνουργίας (τα οποία θα κόβουμε με το μαχαίρι), αν υπάρχουν ενδείξεις ασθενειών κλπ. Εάν τηρείται και σχετικό ημερολόγιο - σημειωματάριο των επιθεωρήσεων, θα γνωρίζουμε ασφαλώς την πρόοδο της αποικίας και τι μπορεί να περιμένουμε για την επόμενη επιθεώρηση.
Εάν υπάρχουν κηρήθρες-πλαίσια με "κλειστό μέλι" (φωτο δεξιά), αυτά πάντοτε θα βρίσκονται στις άκρες των πλαισίων του γόνου. Σε αυτό το χρονικό σημείο μπορούμε να πάρουμε αυτά τα γεμάτα πλαίσια, δηλαδή να κάνουμε τον πρώτο μας τρύγο και να τα αντικαταστήσουμε με πλαίσια τεχνητού κεριού ή αν υπάρχει (αργότερα) αποθηκευμένο πλαίσιο-κηρήθρα άδειο, δηλαδή από το οποίο είχαμε πάρει το μέλι, έτσι οι εγάτριες "γλυτώνουν" το νέο χτίσιμο και η νέα κηρήθρα γεμίζεται σύντομα πάλι με μέλι. Τα πλαίσια με κλειστό μέλι θα σκουπιστούν από μέλισσες σωστά με την μικρή μας βούρτσα (Πληροφορίες) πριν πάνε στην αποθήκη. Εάν δεν θέλουμε να τρυγήσουμε θα πρέπει να μετακινήσουμε αυτά τα πλαίσια με το κλειστό μέλι στις άκρες, βάζοντας στην θέση τους τα νέα πλαίσια. Πάντα οι κηρήθρες με το κλειστό μέλι πρέπει να βρίσκονται στις άκρες των πλαισίων του γόνου.
Όταν καλυφθούν και τα 10 πλαίσια του ορόφου, πρέπει να προσθέσουμε νέο όροφο στην κυψέλη με την τοποθέτηση 3-4 πλαισίων στο κέντρο του. Αυτό συνήθως συμβαίνει στα μέσα του Ιουνίου - Ιουλίου και αν η περιοχή είχε επάρκεια πόρων. Εάν δεν θέλουμε να τρυγήσουμε, πρέπει να "ανεβάσουμε" γεμάτα πλαίσια κλειστού μελιού στον επάνω όροφο και να βάλουμε στη θέση τους νέα άκτιστα ή παλιές κηρήθρες άδειες. Έτσι αποφεύγουμε προς το παρόν το "ανέβασμα" της βασίλισσας στον πάνω όροφο για να γεννήσει. Εάν βέβαια είμαστε σε μια καλή χρονιά και περιβάλλον, αυτό θα συμβεί σύντομα, δηλαδή θα πληρωθεί και ο επάνω νέος όροφος με όλα τα είδη των κηρήθρων αφού όπως είπαμε αυτός είναι και ο αντικειμενικός σκοπός της αποικίας.
Εάν όλα πάνε καλά έως τον Αύγουστο και η αποικία μας έχει αποκτήσει τον μέγιστο περίπου πληθυσμό ενηλίκων (βλέπε διάγραμμα), συτό σημαίνει ότι όλοι μας οι χειρισμοί ήταν προς την σωστή κατεύθυνση. Το μελίσσι πλέον έχει την δυναμική να αποθηκεύσει μεγάλες ποσότητες μελιού για τον χειμώνα και εδώ θα πρέπει να σκεφτούμε ότι η αφαίρεση πλαισίων μελιού για δική μας κατανάλωση, δεν πρέπει να επηρρεάσει την σωστή διατροφή της αποικίας τον χειμώνα.
Ο τρύγος πρέπει να γίνεται πάντα με γνώμονα την επάρκεια τροφής των μελισσών μας πρώτα και έπειτα την δική μας ικανοποίηση εφ'οσον μιλάμε για μια ερασιτεχνική απασχόληση. Έχει υπολογισθεί από μελέτες, οτι για την Ελλάδα ένα μελίσσι δυνατό χρειάζεται περίπου 12 κιλά τροφής για να ξεχειμωνιάσει σωστά. Κάθε τετραγωνική παλάμη (10Χ10 εκατοστά) γεμάτης κηρήθρας με μέλι, περιέχει περίπου 300 γραμμάρια μέλι.
Τον Αύγουστο ήδη η παραγωγή γόνου έχει μειωθεί ενώ ο πληθυσμός των εργατριών έχει αρχίσει να μειώνεται, όμως το μελίσσι είναι ακόμη ικανό για παραγωγή μελιού αν υπάρχουν στην περιοχή μας κατάλληλα φυτά. Το πεύκο και το Φθινοπωρινό ρείκι είναι αυτά που μπορούν να δώσουν αρκετό μέλι. Εχοντας και αυτά υπ'όψη καθορίζουμε την ποσότητα του μελιού που θα τρυγήσουμε.
Τον Αύγουστο ήδη η παραγωγή γόνου έχει μειωθεί ενώ ο πληθυσμός των εργατριών έχει αρχίσει να μειώνεται, όμως το μελίσσι είναι ακόμη ικανό για παραγωγή μελιού αν υπάρχουν στην περιοχή μας κατάλληλα φυτά. Το πεύκο και το Φθινοπωρινό ρείκι είναι αυτά που μπορούν να δώσουν αρκετό μέλι. Εχοντας και αυτά υπ'όψη καθορίζουμε την ποσότητα του μελιού που θα τρυγήσουμε.
Στηρίξτε τον Melissocosmos κάνοντας like πατήστε το πλήκτρο (ΜΟΥ ΑΡΕΣΕΙ)...