Του Μιχάλη Ψύλου
Η εικόνα στο χωριό Παπάδες, στη βόρεια Εύβοια, εφιαλτική. Καμένα σπίτια και αυτοκίνητα, στάχτη το περίφημο Δασικό χωριό και γύρω γύρω μια απέραντη μαυρίλα, μέχρι εκεί που φτάνει το βλέμμα: Στάχτη το πευκοδάσος γύρω από το χωριό, χιλιάδες καμένοι κορμοί εκεί που κάποτε στέκονταν περήφανα, αιωνόβια πεύκα.
Μέσα στην καταχνιά, μια εικόνα μαγνητίζει το βλέμμα. Πολλές καμένες κυψέλες ,η μία δίπλα στην άλλη .Κάποιες καπνίζουν ακόμη. Οι μελισσοκόμοι δεν πρόλαβαν να τις σώσουν από την πύρινη λαίλαπα. Ολάκερες μελισσο -πολιτείες καμένες . Αλλά και οι τυχεροί ,που πρόλαβαν τη φωτιά και απομάκρυναν τα μελίσσια τους ,είναι το ίδιο άτυχοι. Οι φλόγες δεν αποκλείεται να αφανίσουν και τη δική τους ζωή.
«Εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα πευκοδάσους έγιναν κάρβουνο», λέει στη «δημοκρατία» ο Παναγιώτης. Επάγγελμα , μέχρι τώρα ,μελισσοκόμος, στο εξής; Αγνωστο! «Για τα επόμενα 20 χρόνια , η βόρεια Εύβοια έχει τελειώσει μελισσοκομικά», λέει . «Για να μεγαλώσουν τα πεύκα και να μπορούν να δώσουν πευκόμελο ,θα χρειαστούν τουλάχιστον 20 χρόνια», λέει . «Η σημερινή γενιά των μελισσοκόμων της βόρειας Εύβοιας δεν θα προλάβει τα πεύκα», μονολογεί με θλιμμένο βλέμμα ο Παναγιώτης.
Δεν είναι ο μόνος ευβοιώτης μελισσοκόμος που δεν γνωρίζει τι θα κάνει ,από εδώ και πέρα. Ο μπαρμπα -Ζήσιμος Μάρκου από τους Κουρκουλούς, στην περιοχή της Λίμνης ,σηκώνει ψηλά τα χέρια. Αν και πρόλαβε να βγει στη σύνταξη και πούλησε τα περισσότερα μελίσσια , κράτησε κάπου 80 κυψέλες για να συμπληρώνει την πενιχρή του σύνταξη. «Δεν υπάρχει ελπίδα για τους περίπου 150 ευβοιώτες μελισσοκόμους» , λέει ο μπαρμπα-Ζήσιμος στη «δημοκρατία». « Δεν υπάρχει καμιά ελπίδα. Και το Λιμνιώτικο δάσος έγινε στάχτη .Το περίφημο βορειοευβοιώτικο πευκόμελο δεν θα υπάρχει πιά».
Ο μπαρμπα-Ζήσιμος γλύτωσε τα μελίσσια του ,αλλά και πάλι έχει πρόβλημα: Προς το παρόν θα πρέπει να ταίζει ο ίδιος τα μελίσσια του ως την άνοιξη. Αλλά και τότε , με τα πεύκα καμένα, δεν θα υπάρχει η ανθοφορία για την παραγωγή μελιού .Θα πρέπει λοιπόν να μεταφέρει τα μελίσσια του αλλού, στη Θεσσαλία κυρίως. Αλλά τα έξοδα είναι μεγάλα. «Το θέμα δεν είναι ότι έχασα την φετινή παραγωγή, αλλά το δάσος μας καταστράφηκε και δεν ξέρω αν θα προλάβω να το δω να ξαναγεννιέται».
Ο πρόεδρος του Μελισσοκομικού Συλλόγου του νομού Ευβοίας, Τάσος Αξιώτης, λέει μάλιστα ότι ζημιά είναι ανυπολόγιστη και ως προς τον αριθμό των καμένων κυψελών που ακόμη δεν έχει σταθεί δυνατόν να καταμετρηθούν και να αναφερθούν στον ΕΛΓΑ.
«Πριν από λίγα χρόνια κάηκε η περιοχή κοντά στο Κοντοδεσπότι και φέτος όλες αυτές οι εκτάσεις στη Βόρεια Εύβοια. Το μόνο που έχει μείνει, είναι ένα μικρό κομμάτι στο οποίο θα μαλώνουμε για το που θα βάλουμε τις κυψέλες μας. Και ακόμα, δεν ξέρουμε ακόμη τι μας ξημερώνει», προσθέτει.
Το 20% της παραγωγής μελιού έβγαζε η βόρεια Εύβοια
Η καταστροφή στη βόρεια Εύβοια, έχει όμως δραματικές επιπτώσεις και σχεδόν σε όλους τους μελισσοκόμους της χώρας. Στη Ελλάδα οι μεγαλύτερες ποσότητες μελιού προέρχονται από το πεύκο (55-60%), ενώ από το θυμάρι είναι 15% και το έλατο 5-10%. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι μέχρι τώρα κάπου 500.000 κυψέλες μετέφεραν κάθε χρόνο οι μελισσοκόμοι στα δάση της βόρειας Εύβοιας.«Η βόρεια Εύβοια», λέει στη «δημοκρατία» ο γεωπόνος και μελισσοκόμος Κωνσταντίνος Βαμβακάς, «παρήγαγε μέχρι σήμερα το 20% της πανελλαδικής παραγωγής μελιού . Στην περιοχή που κάηκε , μάλιστα, έβαζαν τα μελίσσια τους οι μισοί μελισσοκόμοι της χώρας. Το 100% των μελισσοκόμων της νότιας Ελλάδας και το 50% από την κεντρική Ελλάδα. Μιλάμ δηλαδή για χιλιάδες μελισσοκόμους».
Ο Κωνσταντίνος Βαμβακάς εξηγεί ότι «το πευκόμελο είναι ένα μέλι που συλλέγεται τον Αύγουστο και τον Οκτώβριο. Δεν υπάρχουν άλλες ανθοφορίες στη διάρκεια του χρόνου. Ιδιαίτερα τον Οκτώβριο, το σύνολο των μελισσοκόμων της Ελλάδας κυνηγάνε την ανθοφορία του πεύκου. Η καταστροφή του πευκοδάσους της βόρειας Εύβοιας σημαίνει ότι οι μελισσοκόμοι θα πρέπει πλέον να μεταφέρουν τα μελίσσια τους στην Χαλκιδική ή τη Θάσο, που είναι οι μόνες περιοχές με ανάλογα πευκοδάση. Κάτι που σημαίνει ένα τεράστιο ,πρόσθετο κόστος σε ότι αφορά τα μεταφορικά έξοδα.
Από την μελισσοκομία στην Ελλάδα, ζουν 25.000 οικογένειες και το 65% του μελιού που παράγεται στην Ελλάδα, προέρχεται από περιοχές με πεύκα ,απ` όπου παράγονται ετησίως πάνω από 30.000 τόνοι πευκόμελου . Ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδα ,Βασίλης Ντούρας, λέει ότι ο αφανισμός του πευκοδάσους της βόρειας Εύβοιας θα κοστίσει ετησίως στην ελληνική μελισσοκομία μείωση της παραγωγής κατά 10.000 τόνους τις επόμενες δύο – τρεις δεκαετίες .Η Ομοσπονδία των Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας εκτιμά μάλιστα ότι εφέτος οι απώλειες που θα έχουν οι Ελληνες μελισσοκόμοι ενδέχεται να ξεπεράσουν τα 50 εκατομμύρια ευρώ.
Ελλείψεις σε ελληνικό μέλι στην αγορά
Ο Κωνσταντίνος Βαμβακάς προειδοποιεί μάλιστα ότι λόγω των πυρκαγιών στη βόρεια Εύβοια ,θα παρατηρηθούν μεγάλες ελλείψεις σε ελληνικό μέλι και ειδικά, πευκόμελο, στα σούπερ μάρκετ. «Με τις υψηλές θερμοκρασίες που επικράτησαν εφέτος- είχαμε έναν πρώτο καύσωνα τον Ιούνιο για να ακολουθήσουν στη συνέχεια οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες από τα τέλη Αυγούστου και οι πυρκαγιές-έχουμε πάρει μέχρι στιγμής μόλις το 15% της παραγωγής μελιού , σε σχέση με πέρυσι και πρόπερσι. Το θυμάρι που κυνηγάγαμε στα νησιά -στην Ανδρο και τη Τζιά- καταστράφηκε με το πρώτο κύμα καύσωνα , οπότε η παραγωγή ήταν ελάχιστη ως μηδενική . Περιμέναμε την παραγωγή από το πεύκο για να αναπληρώσουμε κάπως τις απώλειες, για να έρθει η τραγωδία της Εύβοιας», εξηγεί ο κ.Βαμβακάς.
Αρα και οι καταναλωτές θα δουν εφέτος μεγάλη έλλειψη σε ντόπιο μέλι ή και μεγάλη αύξηση στην λιανική τιμή.Βέβαια υπάρχουν εισαγωγείς που φέρνουν πολύ φτηνό μέλι από την Κίνα με 1,5 ευρώ το κιλό ή τη Βουλγαρία με 2 ευρώ. Με 2,80 ευρώ ,οι έμποροι εισάγουν επίσης μέλι από την Τουρκία.
Οσο για τους Ελληνες μελισσοκόμους; Όταν εμείς αγοράζουμε στο σούπερ μάρκετ ένα κιλό μέλι αντί 12-13 ευρώ , ο παραγωγός παίρνει από τους εμπόρους 2,5 με 3 ευρώ, αν πρόκειται για ανθόμελο. Αν είναι πευκόμελο ,ο μελισσοκόμος παίρνει από τον έμπορο 3,60 έως 3,80 ευρώ το κιλό και αν είναι θυμαρίσιο , 5-7 ευρώ ,που είναι και το πιο ακριβό.
«Το κακό είναι ότι και στην κεντρική Εύβοια που δεν κάηκε, τα θερμικά κύματα που κατέβαιναν από το βορρά, εξόντωσαν τον «εργάτη», το έντομο που παρασιτεί στο πεύκο και ευνοεί την παραγωγή πευκόμελου . Αυτό το έντομο ,στις υψηλές θερμοκρασίες καταστρέφεται . Αποτέλεσμα; Ακόμη και η περιοχή ανάμεσα στα Ψαχνά ως το Προκόπι και το Πήλι που δεν καταστράφηκε από τη φωτιά, με τις συνθήκες αυτές για εφέτος δεν έχει καμία τύχη για την παραγωγή πευκόμελου», εξηγεί ο Κωνσταντίνος Βαμβακάς.
Ειδικός στην μελισσοκομία Βαμβακάς ,τονίζει στη «δημοκρατία» ότι πρέπει να γίνει μια σοβαρή συζήτηση για το πως μπορούν να αναπτυχθούν ξανά οι καμένες στη βόρεια Εύβοια περιοχές με έναν βιώσιμο τρόπο . «Αυτό πρέπει να γίνει οργανωμένα, με δασολόγους και ειδικούς επιστήμονες . Αλλά ,άμεσα ,θα μπορούσαν να καλλιεργηθούν στην περιοχή της βόρειας Εύβοιας φυτά αρωματικά , άγριο τσάι, βότανα, που είναι μονοετή και θα δώσουν άμεσα κάποιο εισόδημα στους κατοίκους. Γιατί ,για να ζήσουν και πάλι από τη μελισσοκομία ή την ρητινοκαλλιέργεια οι άνθρωποι στη βόρεια Εύβοια θα περάσουν πολλά χρόνια».
Ο μπαρμπα -Ζήσιμος από τους Κουρκουλούς ,θέλει πάντως να στείλει ένα «δώρο» στον Κυριάκο Μητσοτάκη, όπως λέει στη «δημοκρατία». Τι δώρο; «Η γυναίκα μου», λέει , « φτιάχνει κουλούρες στο τηγάνι. Θα έδινα μία κουλούρα στον πρωθυπουργό για να καταλάβει ότι στη βόρεια Εύβοια το κράτος πήρε ένα …μηδενικό»