Για να αναπτυχθεί η εκμετάλλευση της κότας στις γεωργικές οικογένειες και για να γίνει μια αληθινή πηγή κέρδους για την γεωργική τάξη, πρέπει αυτοί που θέλουν να κάμουν κότες να έχουν υπόψη τους τα εξής:
1) Η κότα θέλει υγιεινό κοτέτσι και καθαριότητα στο φαγητό και στο νερό.
2) Πρέπει να κρατάμε τις κότες που μας γεννάνε τακτικά, δηλ. όχι κάτω από 120 αυγά το χρόνο και από αυτές να βάζουμε αυγά στις κλώσες για πουλιά.
3) Μόλις βλέπουμε ότι μια κότα στέκεται μαζεμένη, δεν τρώει με όρεξη και μαυρίζει το λειρί της ή τρέχει η μύτη της, αμέσως πρέπει να την βάζουμε χώρια και το καλύτερο να την σφάζουμε και να απολυμαίνουμε το κοτέτσι.
4) Πρέπει απαραιτήτως οι κότες μας να έχουν όλο τον χρόνο πράσινο.
Τι εννοούμε με το υγιεινό κοτέτσι
Όλοι ξέρουμε πως οι κότες στα χωριά κοιμούνται ή μέσα στους στάβλους, για ζέστη το χειμώνα, ή κάτω από της σκάλες, ή στο υπόγειο, όχι πάντως σε ξεχωριστό μέρος.
Έτσι πρώτα πρώτα κοιμούνται σε μία ατμόσφαιρα, η οποία είναι ανθυγιεινή, δεύτερο δεν καθαρίζονται τακτικά οι κοτσουλιές και τρίτον το σπουδαιότερο εάν παρουσιαστή μία ασθένεια στο κοτέτσι δεν μπορούμε να την κυνηγήσουμε όπως πρέπει. Πολλές φορές είναι ανάγκη να βάλουμε φωτιά στο κοτέτσι πράγμα που δεν μπορούμε να κάνουμε σήμερα, γιατί θα κάψουμε το στάβλο ή το σπίτι.
Πως πρέπει να είναι το σωστό κοτέτσι
Το κοτέτσι για να είναι υγιεινό πρέπει να είναι ανατολικό-μεσημβρινό και ευρύχωρο, υπολογίζοντας για κάθε κότα 0,20- 0,25 τ. μ. (δηλ. για 25 κότες 5-7 τ. μ.), ανάλογα με το σώμα που έχουν οι κότες, δηλ. αν είναι ΡΟΝΤ-ΑΙΛΑΝΤ, ή άλλες μεγαλόσωμες, τότε θα λογαριάσουμε 0,25, αν είναι ΛΕΓ-ΚΟΡΝ ή οι μαύρες βλαχόκοτες ή άλλες μικρόσωμες τότε θα λογαριάσουμε 0,20.
Πρέπει να φωτίζεται καλά και να αερίζεται, άλλα το βράδυ να κλείνει καλά. Δεν πρέπει να είναι ξύλινο αλλά να είναι χτισμένο με πέτρες, πλίθες ή τούβλα και να είναι σοφατισμένοι οι εσωτερικοί τοίχοι και το ταβάνι για να μη μπορούν να φωλιάσουν και να αναπτυχθούν τα διάφορα παράσιτα (τσιμπούρια, ψείρες κλπ.). Να είναι δε το χειμώνα ζεστό και το καλοκαίρι δροσερό.
Το πάτωμα του κοτετσιού πρέπει να είναι από μια πλάκα μπετόν αρμέ έξι (6) εκατοστών πάχους και να είναι ψηλότερα από τη γη 1 1/2 μ. Ο δε χώρος από κάτω να χρησιμοποιείται για τις φωλιές, τις ταΐστρες, ποτίστρες και για να προφυλάσσονται οι κότες από τις βροχές και τον ήλιο (εικόνα 1).
Το κοτέτσι πρέπει να είναι σκεπασμένο επίσης με μια πλάκα λεπτή από μπετόν αρμέ 0,06 μ., ώστε να μπορούμε εν ανάγκη να βάζουμε φωτιά για να καταστρέφουμε διάφορα παράσιτα ή ασθένειες και από επάνω να έχει κεραμίδια, διότι αλλιώς θα είναι το χειμώνα κρύο και το καλοκαίρι ζεστό. Η διαφορά στα έξοδα μεταξύ της ξυλείας που θα χρειαστεί για τη σκεπή με κεραμίδια και της πλάκας μπετόν αρμέ είναι μικρή και μπροστά στο κέρδος που έχουμε για την καλή απολύμανση δεν αξίζει να τη λογαριάζουμε.
Όπως βλέπετε στην εικόνα το κοτέτσι έχει μία μεγάλη πόρτα για να μπαίνουμε να το καθαρίζουμε και ένα παράθυρο για να αερίζεται το κοτέτσι τη νύκτα, το οποίο το κλείνουμε με λίγο συρματόπλεγμα. Οι κότες θα μπαίνουν και θα βγαίνουν από τη μεγάλη πόρτα την οποίαν ανοίγουμε και κλείνουμε εμείς.
Και έτσι αν είναι ανάγκη να μη βγαίνουν πρωί δεν τους ανοίγουμε την πόρτα και τις κρατάμε μέσα, ή αν θέλουμε να πιάσουμε μία κότα κλπ.
Οι κουρνιάστρες (εικόνα 2) δηλ. τα ξύλα πού κοιμούνται οι κότες πρέπει να βρίσκονται πενήντα (0,50 μ.) πόντους πάνω από το πάτωμα και να είναι από καδρόνια 4-8 πόντους πάχους, να απέχουν μεταξύ τους 40 πόντους και να είναι στο ίδιο ύψος όλα, γιατί αλλιώς θα είναι δύσκολο να μονοιάσουν οι κότες στο κούρνιασμα, γιατί όλες θέλουν να ανεβούν στο ψηλότερο μέρος. Τα καδρόνια αυτά πρέπει να τα περάσουμε με κατράμι. Τα στηρίζουμε δε επάνω σε σιδερένια τρίποδα βάζοντας στα πόδια του, ένα μικρό κουτί (από κονσέρβα) με νερό και λίγο φαινικό οξύ.
Πως θα έχουμε καθαριότητα στη τροφή και στο νερό
Για την τροφή πρέπει να χρησιμοποιούμε την ταΐστρα (εικόνα 3 και 4).
Η ταΐστρα είναι ένα ξύλινο κουτί μήκους 1 - 1 1/2 μέτρου αναλόγως με τις κότες που πρόκειται να εξυπηρετήσει, πλάτους 10 πόντων και βάθους επτά έως οκτώ πόντων ανοιχτό, από πάνω και στηριγμένο σε δυο πόδια ψηλά 10 πόντους. Στο επάνω μέρος κάνουμε με ψιλές βέργες, χωρίσματα σε απόσταση τόση που να μπορεί η κότα να βάζει το λαιμό της ελεύθερα. Τις βέργες αυτές τις βάζουμε ή σε σχήμα Χ (εικόνα 4) ή σε στεφάνι (εικόνα 3).
Με το ίδιο σύστημα κάνουμε και τις ποτίστρες με μόνη διαφορά πώς το κουτί το κάνουμε από ντενεκέ. Και η ταΐστρα και η ποτίστρα πρέπει κάθε μέρα να καθαρίζεται.
Πως θα μας δώσουν περισσότερο εισόδημα οι κότες
Για να έχουμε καλό κέρδος από τις κότες πρέπει να έχουμε κότες που να μας γεννούν πολλά αυγά και να κάνουν καλό κρέας. Υπάρχουν ράτσες ξενικές και ντόπιες που μας ικανοποιούν αυτές τις απαιτήσεις μας. Από τις ξενικές είναι οι ΛΕΓΚΟΡΝ για αυγά και οι ΡΟΝΤ-ΑΊ'ΛΑΝΤ για κρέας και για αυγά, από δε τις ντόπιες είναι οι μαύρες για αυγά(βλαχόκοτες), οι λαθουράτες (περδικάτες) και οι άσπρες για κρέας και αυγά. Μία καλή κότα πρέπει να γεννά από 130 και απάνω αυγά το χρόνο (η ΛΕΓΚΟΡΝ γεννάει 160-180 καθώς και η ΡΟΝΤ-ΑΊΛΑΝΤ).
Αλλά δεν αρκεί να έχουμε κότες από την τάδε ή τάδε ράτσα για να έχουμε καλή παραγωγή από αυγά, γιατί και μέσα στις πιο καλές ράτσες υπάρχουν κότες που δεν δίδουν πολλά αυγά. Τις κότες αυτές πρέπει να τις σκαρτάρουμε για να μη μας τρώνε τη τροφή άδικα και για αυτό πρέπει να έχουμε τις φωλιές παγίδες (εικόνα 5). Οι φωλιές αυτές αφήνουν την κότα ελευθέρα να μπει για να γεννήσει, άλλα δεν την αφήνουν να βγει και έτσι αναγκάζεται να κακαρίσει για να την βγάλουμε εμείς. Τότε όμως βλέπουμε ποιά κότα γεννά τακτικά και ποια όχι και έτσι κρατούμε μόνον αυτές που γεννούν τακτικά. Για να ξέρουμε ασφαλώς ποιες κότες γεννούν τακτικά και ποιες όχι τους περνάμε ένα δαχτυλίδι στο πόδι που έχει αριθμό. Και έτσι γράφοντας τον αριθμόν ξέρουμε την γεννούσα κότα. Τα δαχτυλίδια αυτά είναι από αλουμίνιο και πουλιούνται στα ειδικά μαγαζιά.
Πως είναι οι φωλιές παγίδες
Για να κάνουμε μία φωλιά παγίδα περνούμε μία κάσσα πετρελαίου ανοικτή από τη μία πλευρά (εικ. 5). Την κάσσα αυτή τη χωρίζουμε, με μία λεπτή σανίδα στο πλάτος της και κατόπιν κλείνουμε το κάτω μέρος της ανοικτής πλευράς με το μισό σκέπασμά της, αφήνοντας περί τους 12 πόντους ανοικτό το επάνω μέρος. Κατόπιν στο ταβάνι της φωλιάς εφαρμόζονται δύο λεπτά σανίδια (εικόνα 6), τα όποια στο κάτω μέρος έχουν ένα άνοιγμα ή σε σχήμα τριγωνικό, ή σε σχήμα στρογγυλό και τα κρεμούμε στο επάνω μέρος του ανοίγματος της κάσσας με 2 πετσάκια (εικόνα 7), που τη μία άκρη την καρφώνουμε στο εσωτερικό του ταβανιού και με τρόπο ώστε να ανοίγουν από έξω προς τα μέσα. Τα σανίδια αυτά πρέπει να είναι ελαφρά και λίγο μεγαλύτερα σε ύψος από το άνοιγμα, ώστε να μη μπορούν να βγουν έξω από την κάτω σανίδα.
Η κότα βλέποντας από το άνοιγμα του σκεπάσματος το φώλο μέσα στη φωλιά, σπρώχνει με το κεφάλι της το σκέπασμα και μπαίνει στη φωλιά για να γεννήσει. Αλλά δεν μπορεί έπειτα να βγει και γι' αυτό πρέπει να τη βγάλουμε εμείς.
Αφού με τη φωλιά παγίδα, η οποία είναι απαραίτητη και χωρίς την οποία δεν μπορούμε να έχουμε στο κοτέτσι μας της κότες πού θέλουμε, ξεκαθαρίσουμε της κότες μας, πρέπει να σκεφθούμε για την αναπαραγωγή.
Τα αυγά πού θα βάλουμε στη κλώσα μας πρέπει:
α) να προέρχονται όχι μόνο από καλές γεννούσες μάνες, άλλα και από καλούς πετεινούς
β) να μη είναι από πουλάδες, δηλ. να είναι από κότες ενός έως δύο ετών. Άλλη εκδούλευση που θα κάνει η φωλιά παγίδα, γιατί θα βάζουμε στη πάντα τα αυγά από τις πουλακίδες
γ) να μη προέρχονται από κότες πλέον των τριών ετών, γιατί συνήθως είναι άσπορα
δ) να διαλέγουμε τα αυγά να είναι από κότες ήμερες με καλό σώμα, να έχουν πολλά πούπουλα κυρίως στη κοιλιά και λειρί κόκκινο
ε) να είναι όσο το δυνατό πιο φρέσκα, δηλ. το καλοκαίρι έως 8 ημερών και τον χειμώνα έως 20.
Την κλώσα πριν την καθίσουμε, πρέπει να την καθαρίσουμε από ψείρες και όλο τον καιρό που κλωσά να έχει κοντά της σπόρους, πίτουρο και νερό καθαρό. Επίσης ένα κουτί πλατύ με άμμο για να κάνει αμμόλουτρο.
Στα πουλάκια, άμα βγουν, 24-36 ώρες δεν πρέπει να δώσουμε τίποτα. Έπειτα τους δίνουμε λίγη ξερή ψίχα ψωμιού τριμμένη, καλό είναι τη ψίχα του ψωμιού να την ανακατεύουμε με λίγη καρβουνόσκονη, λίγο πίτουρο ψιλό, σουσάμι και πράσινα χόρτα, ψιλά ψιλά κομμένα.
Τις τροφές αυτές πρέπει να τις δίνουμε μέσα σε κάτι που να μοιάζει με την ταΐστρα, με στενότερα διαχωρίσματα, με βάθος και πλάτος 3-4 πόντους και χωρίς πόδια.
Κυρίως πρέπει να καταλάβουμε ότι για να έχουμε κέρδος από το κοτέτσι πρέπει να μην έχομε κότες που δεν γεννάνε ή που είναι γριές, ότι τα κοκόρια μας πρέπει να είναι 1-3 ετών και ότι καλό είναι στα 5-6 χρόνια να παίρνουμε από άλλους κοκόρια, δηλ. να αλλάζουμε τα δικά μας, με άλλα από την ίδια ράτσα, αλλά από ξένο κοτέτσι και να δίνουμε μεγάλη σημασία στην καθαριότητα του κοτετσιού, της ταΐστρας, της ποτίστρας καθώς και στην υγεία των κοτών.
Πως πρέπει να τρέφουμε τις κότες μας
Οι τροφές που πρέπει να δίνουμε στις κότες μας πρέπει να είναι τέτοιες που να τις βοηθούν να είναι καλές γεννούσες. Για αυτό δεν πρέπει να τους δίνουμε πολλές αλλά ούτε και λίγες. Επειδή στα χωριά οι κότες γυρίζουν έξω, βρίσκουν μόνες τους πολλά από όσα τούς χρειάζονται. Αλλά είναι ανάγκη και εμείς να συμπληρώνουμε τις ανάγκες τους με λίγη βρώμη, κυρίως γι' αυγά, λίγο καλαμπόκι, λίγο πίτυρο με ζεστό νερό φτιαγμένο τοχειμώνα και κυρίως πράσινο χορτάρι.
Οι πιο πάνω τροφές εκτός από το χόρτο, πρέπει να αναλογούν σε 25 δράμια περίπου στη κάθε κότα την ημέρα.
Απαραίτητη στο αυτό-διαχειριζόμενο αγρόκτημα είναι και η κατασκευή μεταφερόμενου κοτετσιού, που εξυπηρετεί την κατευθυνόμενη βόσκηση των κοτόπουλων στην περιοχή που θέλουμε πολύ εύκολα.
Έτσι καταφέρνουμε πολλαπλά οφέλη: -Καταπολεμάμε τα ζιζάνια στην συγκεκριμένη περιοχή που θέλουμε
-Δίνουμε φυσικό λίπασμα στο χωράφι μας στη περιοχή που θέλουμε
-Καθαρίζουμε φυσικά τη συγκεκριμένη περιοχή από διάφορα βλαβερά έντομα και παράσιτα
-Τρέφουμε με φρέσκια φυσική τροφή της κότες μας, χωρίς να καταστρέφουν τα λαχανικά μας
Εδώ και μία πολύ ενδιαφέρουσα κατασκευή για φορητό κοτέτσι
Πηγή: Η κόττα-Α. Παρασκευόπολου-Αθήναι 1949
http://neosagroths.blogspot.gr/
http://www.ftiaxno.gr/