Του M. Berlin
Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στο παλαιό μελισσοκομικό περιοδικό ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΕΛΛΑΣ τεύχος 402 Δεκέμβριος 1981.
Η έκκριση του Νεκτάριος εξαρτάται σχεδόν ολότελα από τις ατμοσφαιρικές συνθήκες.
Ο μελισσοκόμος ξέρει ότι βροχή και κρύο διακόπτουν την έκκριση.
Αλλά και σε πολύ ξερό καιρό βλέπει ο μελισσοκόμος τις μέλισσες να χασομερούν πολύ στα άνθη για να μαζέψουν με δυσκολία ελάχιστα, που μόλις τις φτάνουν για την ύπαρξη τους.
Πρέπει επομένως να υπάρχει ισορροπία μεταξύ θερμοκρασίας και υγρασίας για να υπάρξει έκκριση νέκταρος.
Μπορούμε δηλαδή να πούμε ότι μάλλον οι ευνοϊκές καιρικές συνθήκες προκαλούν την έκκριση νέκταρος παρα η πληθώρα των άνθεων.
Τα πειράματα που έγιναν δείχνουν ότι η κατάλληλη θερμοκρασία είναι μεταξύ 16 και 25C και ότι η έκκριση διακόπτεται τελείως στους 35C.
Αλλά οι αριθμοί αυτοί δεν είναι απόλυτα σωστοί, υπάρχει κάποια αοριστία και δεν ανταποκρίνονται στην έκκριση νέκταρος από όλα τα φυτά, γιατί μερικά εκκρίνουν νέκταρ μόνο σε χαμηλή θερμοκρασία και γι αυτό δέχονται την επίσκεψη των μελισσών μόνο νωρίς το πρωί, ενώ σε άλλα φυτά συμβαίνει το αντίθετο.
Παρουσιάζει λοιπόν ενδιαφέρον να γνωρίζουμε τον μηχανισμό της έκκρισης του νέκταρος.
Μια μελέτη αφιερώθηκε σε αυτό το αντικείμενο από τον Ρώσο Ο.Ζωράλοβ και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ψελοβόντσβο, γύρω από το φυτό sarrasin που είναι ένα πολύ ιδιότροπο φυτό στην έκκριση νέκταρος.
Τα πειράματα απέδειξαν ότι το φυτό αυτό, όταν κρυώνει μέσα σε ψυχρό θάλαμο, εκκρίνει πολύ λιγότερο νέκταρ σε σύγκριση με άλλα φυτά.
Πιθανόν είναι ότι η ψύξη διαταράσσει την λειτουργία των νεκταρίων για έκκριση, που παθαίνουν έτσι ένα φυσιολογικό σοκ.
Για να επιβεβαιωθεί αυτή η υπόθεση τοποθέτησαν το ανώτερο μέρος αυτού του φυτού μέσα σε ένα γυάλινο βάζο με διπλά τοιχώματα, μεταξύ των οποίων διοχετεύονταν νερό με κάνουλα σε συνέχεια στην διάρκεια της νύχτας που κατέβαζε σημαντικά την θερμοκρασία μέσα στο βάζο.
Η ποσότητα των ζαχάρων σε αυτό το φυτό ήταν αισθητά κατώτερη από εκείνη των φυτών μαρτύρων, επιβεβαιώνοντας έτσι την υπόθεση μιας διαταραχής της λειτουργίας της έκκρισης από τα νεκτάρια από την αιτία του ψύχους.
Επειδή η βάση του μεταβολισμού είναι η αναπνοή, μελέτησαν τις τροποποιήσεις της με χαμηλές θερμοκρασίες και αποδείχθηκε ότι η αναπνοή ήταν πολύ έντονη στα δεχόμενα με τεχνητό τρόπο πολύ κρύο φυτά.
Μεταφέροντας τα φυτά αυτά σε ψυχρό θερμοκήπιο, γίνονταν διέγερση της αναπνοής σε τέτοιο τρόπο ώστε στο μεσημέρι δεν υπήρχε πια καμία διαφορά μεταξύ των φυτών αυτών κι εκείνων που βρίσκονταν στην φύση.
Η αναπνοή μάλιστα ήταν πιο έντονη αλλά με κάποια καθυστέρηση.
Έτσι το μαυροσίταρο από την ώρα 9 έως 11 δεν δεχόταν επισκέψεις σε περίπτωση χαμηλής θερμοκρασίας.
Αυτό επαληθεύει από τις δικές μας προσωπικές παρατηρήσεις.
Υστερα από μια δροσερή νύχτα δεν είδα μέλισσα είτε άλλο έντομο παρα μόνο μια επίσκεψη στη μια ως δυο το απόγευμα.
Ο συγγραφεύς εξακρίβωσε αυτήν την σχέση μεταξύ της αναπνοής και της εκκρίσεως του νέκταρος σε χαμηλή θερμοκρασία σε τρόπο ακόμα πιο καθαρό στα κολοκυθάκια.
Απομονωμένα νεκτάρια τοποθετήθηκαν μέσα σε κυτίο πέτρινο σε διάφορες θερμοκρασίες.
Παρουσίαζε ενδιαφέρον η παρατήρηση πως προοδευτικά αποκαταστάθηκε η έκκριση νέκταρος, εκτυλίσσεται αρκετά αργά 30 λεπτά μετά την μεταφορά από το κρύο στην ζέστη και ήταν ακόμα ξερά.
Μόνον μετά από μια ώρα άρχισε έκκριση νέκταρος με ποσότητα ζάχαρης 7.7% σε σύγκριση με τα φυτά μάρτυρες, και με 34.5% μετά από 3 ώρες.
Αυτό εννοείται επειδή τα κολοκυθοειδή είναι φυτά που αγαπούν πολύ την ζέστη.
Από το άλλο μέρος είναι γνωστό ότι το νέκταρ μεγάλου αριθμού ειδών φυτών περιέχει ζάχαρα σε μια καθορισμένη αναλογία, αυτή η ιδιότητα έχει μεγάλη πρακτική σημασία για την έλξη των μελισσών.
Το νυχτερινό κρύωμα των άνθεων του μαυρόσιτου όχι μόνο εξουδετερώνει την έκκριση νέκταρος αλλά τροποποιεί και την σύσταση του.
Ο προσδιορισμός των ζαχάρων με χρωματογράφημα επάνω σε χαρτί δείχνει ότι σε χαμηλή θερμοκρασία η ζαχαρόζη εξαφανίζεται και παραμένουν μόνο η γλυκόζη και η λεβουζόλη.
Οι μέλισσες όμως ζητάνε από προτίμηση νέκταρ που περιέχει και τα τρία ζάχαρα, και έτσι εξηγείται εν μέρη η μικρότερη έλξη από μέλισσες σε άνθη τις ημέρες που έχει αέρα ή που είναι ξερές.
Έχουμε λοιπόν...
Για την έκκριση άφθονου νέκταρος πρέπει να υπάρχει κανονική θερμοκρασία και υγρασία, αλλά και όλα τα μελισσοκομικά φυτά δεν ευνοούνται σε ίδιο βαθμό από τις ατμοσφαιρικές συνθήκες.
Μερικά θέλουν μεγαλύτερη θερμοκρασία και υγρασία, ενώ άλλα μικρότερη.
Επίσης και μέσα στη μέρα, ανάμεσα στις ώρες της, είναι διαφορετική η έκκριση του νέκταρος από τα φυτά.
Αλλά στην έκκριση του νέκταρος παίζει σπουδαίο ρόλο και το έδαφος.
Η ψυχρή νύχτα εμποδίζει την έκκριση νέκταρος, όπως καταφαίνεται και από το παραπάνω άρθρο και όπως έχουμε διαπιστώσει στα ψυχρά κλίματα στα οποία υπάρχει μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας την ημέρα από την νύχτα.
MELISSOCOSMOS ελάτε να γνωρίσουμε τον μαγικό κόσμο των μελισσών