Του Δασολόγου Ηλία Καπράλου
Η ανακοίνωση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ότι η πρόσφατη πυρκαγιά στον Υμηττό οφείλεται σε αμέλεια μελισσοκόμων μας προβλημάτισε έντονα και αναρωτηθήκαμε.
Είναι δυνατόν να έγινε κάτι τέτοιο αφού οι μελισσοκόμοι είναι ή πρέπει να είναι προστάτες των δασικών οικοσυστημάτων αφού αξιοποιούν τους μελισσοκομικούς πόρους που υπάρχουν εντός αυτών ( γύρη, μέλι ελάτης ,πεύκου, δρυός, θυμαριού κλπ ) και εξασφαλίζουν εισόδημα ;
Μήπως δεν υπάρχει οργάνωση, ενημέρωση και κατάλληλη εκπαίδευση των ;.
Έπειτα από αυτό το γεγονός εκτιμούμε ότι υπάρχει ανάγκη να αναφέρουμε μερικές οδηγίες - σκέψεις (λόγω ειδικότητας και πολύχρονης εμπειρίας ) για την πυροπροστασία ,το άναμμα του καπνιστηριού ,τους κίνδυνους να προκληθεί πυρκαγιά και την βελτίωση των συνθηκών άσκησης της μελισσοκομίας εντός των δασικών οικοσυστημάτων .
Κατά την άποψή μας οι μελισσοκόμοι κατατάσσονται στην κατηγορία των δασεργατών αφού αξιοποιούν και εκμεταλλεύονται τους μελισσοκομικούς πόρους που υπάρχουν εντός των δασικών οικοσυστημάτων .
Άρα γνωρίζουν ή πρέπει να γνωρίζουν που υπάρχουν και την διαδικασία παραγωγής των εν λόγω μελισσοκομικών πόρων . Δηλαδή να γνωρίζουν έστω στοιχειωδώς την λειτουργία του δασικού οικοσυστήματος .
Εξ ανάγκης πρέπει να είναι φύλακες και προστάτες των δασών και να συμμετέχουν στα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα κατά των δασικών πυρκαγιών .
Και για να συμμετέχουν πρέπει να γνωρίζουν δηλαδή να έχουν εκπαιδευθεί. Πολύ περισσότερο να μην προκαλούν πυρκαγιές από αμέλεια. Γι αυτό εκτός των άλλων πρέπει :
- Δεν επιτρέπεται το άνοιγμα των κυψελών με δυνατό άνεμο κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες 15 Μάη έως 31 Οκτωβρίου δηλαδή το άναμμα του καπνιστηριού γιατί οποιαδήποτε απροσεξία πιθανότατα θα προκαλέσει πυρκαγιά με τις γνωστές συνέπειες αφ ενός και αφετέρου η επίσκεψη – εργασία στα μελίσσια είναι σχεδόν αδύνατη γιατί λόγω του ανέμου οι μέλισσες δεν εργάζονται εκτός κυψέλης και με την ενόχληση να εκνευρίζονται και να γίνονται επιθετικές.
- Επιβάλλεται η τήρηση της σχετικής 9/2000 πυροσβεστικής διάταξης όπως ισχύει. Η οποία όμως θέλει τροποποίηση όσον αφορά τις αποστάσεις και την ποσότητα νερού αλλά και συμπληρώσεις ώστε να καταστεί εφαρμόσιμη και λειτουργική .
- Όλος ο χώρος του μελισσοκομείου πρέπει να είναι καθαρός από ξερά χόρτα και σε απόσταση 2 μέτρων περιμετρικά των κυψελών . Να γιατί το χορτοκοπτικό είναι απαραίτητο εργαλείο στον μελισσοκόμο.
- Οι κυψέλες μπορεί να τοποθετούνται σε απόσταση τουλάχιστον 2 μέτρων από συμπαγή δασική βλάστηση. Κατά εξαίρεση μπορεί να τοποθετούνται και εντός δασών και δασικών εκτάσεων αλλά και επί αντιπυρικών ζωνών και δασοδρόμων σε κατάλληλα διαμορφωμένες θέσεις και μετά από έγκριση του Δασάρχη.
- Προσέχουμε πάρα πολύ τα σπίρτα και τα τσιγάρα τα οποία πάντα πρέπει να σβήνονται με χρήση νερού.
- Πάντοτε στο μελισσοκομικό όχημά μας πρέπει να υπάρχει δοχείο με τουλάχιστον 10 λίτρα νερό, πυροσβεστήρας και εργαλεία κατάσβεσης πυρκαγιάς.
- Επιβάλλεται όλοι οι μελισσοκόμοι να έχουν παρακολουθήσει σεμινάρια δασοπροστασίας και δασοπυρόσβεσης από την Πυροσβεστική και την Δασική Υπηρεσία ώστε να είναι προστάτες των δασών και σε περίπτωση πυρκαγιάς να ενεργούν αποτελεσματικά . Μόνο ο ενημερωμένος μελισσοκόμος μπορεί να εργάζεται με ασφάλεια στην ύπαιθρο να αποφύγει τυχόν ατύχημα πυρκαγιάς αλλά και να είναι αποτελεσματικός στην αντιμετώπισή της . Η βεβαίωση παρακολούθησης να είναι απαραίτητο δικαιολογητικό για την έκδοση μελισσοκομικού βιβλιαρίου .
- Το καπνιστήρι πρέπει να είναι σε καλή κατάσταση δηλαδή να μην έχει τρύπες από τις οποίες μπορούν εξέλθουν σπίθες και φυσικά να κλείνει καλά. Ο θάλαμος καύσης να περιβάλλεται από σιδερένιο πλέγμα ώστε να μην έρχεται σε επαφή με άλλα αντικείμενα (χέρια ,ρούχα , χόρτα κλπ). Τα άναμμά του πάντοτε γίνεται επάνω στην καρότσα του αυτοκινήτου ή εντός ανεστραμμένου καπακιού κυψέλης ουδέποτε επί του εδάφους . Απαγορεύεται ρητώς και καθ όλη την διάρκεια του έτους το άναμμα φωτιάς εκτός καπνιστηριού . Κατά την διάρκεια της εργασίας το καπνιστήρι απαγορεύεται να τοποθετείται επί του εδάφους αλλά πάντοτε σε όρθια θέση εντός ανεστραμμένου καπακιού κυψέλης . Βασικά το καπνιστήρι είναι εργαλείο του βοηθού του μελισσοκόμου και είναι πάντοτε υπό την διαρκή επίβλεψή του .
- Τα καλύτερο καύσιμο είναι οι ξερές πευκοβελόνες οι οποίες αφού ανάψουν συμπληρώνονται με όσες χωράει ο θάλαμος και στην κορυφή τοποθετούμε τούφες από χλωρό κυπαρίσσι ή χλωρή φυτική ύλη γιατί αυτή εμποδίζει να εξέρχονται σπίθες αφ ενός και αφ ετέρου ο καπνός εμπλουτίζεται από υγρασία ( υγρός καπνός ) ο οποίος είναι αρεστός στις μέλισσες . Όταν η εξωτερική θερμοκρασία του θαλάμου καύσης δεν είναι ανεκτή στο άγγιγμα του χεριού σημαίνει ότι η καύσιμη ύλη πυρακτώθηκε και είναι σίγουρο ότι με το πρώτο φύσημα θα εξέλθουν σπίθες γι αυτό επιβάλλεται να προστεθεί χλωρή καύσιμη ύλη κατά προτίμηση κυπαρίσσι.
- Ουδέποτε αδειάζουμε το καπνιστήρι στην ύπαιθρο. Του ταπώνουμε τις οπές με χαρτί υγείας και το αδειάζουμε - σβήνουμε με νερό σε κλειστό χώρο . Εξαίρεση μπορεί να γίνει μόνο τους χειμερινούς μήνες αλλά υποχρεωτικά να σβήνει με νερό.
- Είναι απαράδεκτο και εγκληματικό μελισσοκόμος να γίνει υπαίτιος πυρκαγιάς .
- Υποχρεωτικά ( μήπως το κράτος πρέπει να το επιβάλλει;) και εθελοντικά οι μελισσοκόμοι (Ομάδες –Σύλλογοι- Συνεταιρισμοί ) πρέπει να συμμετέχουν σε συνεργασία με την Πυροσβεστική και τα Δασαρχεία στην πρόληψη και καταστολή την πυρκαγιών . Η φύλαξη και η εποπτεία επί 24ώρου βάσης μιας περιοχής από ομάδα μελισσοκόμων πχ περιοχής με πευκοδάση έχει πολύ μεγάλη σημασία για τους εξής λόγους :
---Προφυλάσσει τα πευκοδάση με επακόλουθο και τον εργάτη του πεύκου από τις πυρκαγιές άρα και το εισόδημα των μελισσοκόμων.
--- Ελαχιστοποιεί τις ζημιές από πυρκαγιές στα πευκοδάση αλλά και του μελισσοκομικού κεφαλαίου γιατί έχει την δυνατότητα άμεσης ειδοποίησης και κινητοποίησης Υπηρεσιών και των μελισσοκόμων .
--- Αποτρέπει τις κλεψιές των κυψελών.
--- Η ομάδα αυτή θα αποτελεί και την πρώτη δύναμη κρούσης για κατάσβεση τυχόν πυρκαγιάς .
--- Στον αρχηγό της ομάδας, που πρέπει να είναι μόνιμος κάτοικος της περιοχής, θα αναφέρονται όλοι οι μελισσοκόμοι ντόπιοι και νομάδες και αυτός θα τους εκπροσωπεί στο Δασαρχείο και λοιπές αρχές . Να μια εξαιρετική υπηρεσία και αρμοδιότητα του προέδρου Συλλόγου ή Συνεταιρισμού των μελισσοκόμων .
Είναι έτοιμοι οι μελισσοκόμοι και κυρίως οι επαγγελματίες να οργανώσουν τέτοιες ομάδες - δράσεις σε συνεργασία με τα κατά τόπους Δασαρχεία;
- Όλοι οι μελισσοκόμοι πρέπει να είναι μέλη των κατά τόπους εθελοντικών ομάδων δασοπυρόσβεσης και να συνεργάζονται με τα κατά τόπους Δασαρχεία για την προστασία των δασών ( παράνομες υλοτομίες , εκχερσώσεις, μετάδοση μυκήτων - εντόμων κλπ)
- Οι μελισσοκομικοί Σύλλογοι και Συνεταιρισμοί πρέπει να συμμετέχουν στις αναδασώσεις και δενδροφυτεύσεις Δασαρχείου , Δήμων και φιλοδασικών Σωματείων για την αύξηση της μελισσοκομικής χλωρίδας . Τα δε Δημόσια δασικά φυτώρια κάθε χρόνο να παράγουν και μάλιστα μετά από παραγγελία από τους μελισσοκόμους ένα ικανό αριθμό μελισσοκομικών φυτών .
- Τα Δασαρχεία να προβαίνουν νωρίς το Μάη στην συντήρηση του δασικού οδικού δικτύου το οποίο εξυπηρετεί εκτός των άλλων και τους μελισσοκόμους.
- Στα Δημόσια δάση και δασικές εκτάσεις, μετά από συνεργασία Δασαρχείου - Μελισσοκομικών Συνεταιρισμών και σύνταξη σχετικής μελέτης, να καθορισθούν και να κατασκευασθούν – διαμορφωθούν θέσεις τοποθέτησης μελισσοκομείων για την άνετη εξυπηρέτηση των μελισσοκόμων (νομαδική μελισσοκομία ) και εκμετάλλευση των μελισσοκομικών πόρων . Έτσι μπαίνει κατά χώρο τάξη και δεν παρεμποδίζονται άλλες ανάγκες όπως της δασοπυρόσβεσης . Το ανάλογο πρέπει να γίνει και για τα μη Δημόσια δάση και δασικές εκτάσεις αλλά σε συνεργασία με τους ιδιοκτήτες διακατόχους των δασών.
- Κατά την κατασκευή διαφόρων έργων που έχουν σχέση με την χρήση του νερού όπως ύδρευσης πόλεων – χωριών, κτηνοτροφικών ζώων και εγκαταστάσεων , κατασκευής δεξαμενών πυρόσβεσης, αρδεύσεων αγροτικών εκτάσεων , υδρομαστεύσεων για χώρους αναψυχής ,βελτίωσης βοσκοτόπων κλπ παράλληλα πρέπει να κατασκευάζονται και ποτίστρες ύδρευσης των πτηνών, εντόμων και ζώων της άγριας πανίδας και φυσικά των μελισσών . Για τις μέλισσες πρέπει να κατασκευάζονται επί πλέον ειδικές ποτίστρες και όπου υπάρχει ανάγκη το νερό να μεταφέρεται με μέριμνα των μελισσοκόμων .
Πολλά θα μπορούσε να γράψει ακόμη κάποιος για το αντικείμενο του θέματος αλλά το πολύ είναι και κουραστικό για τους βιαστικούς αναγνώστες …..
Συμπερασματικά πρέπει :
- Οι μελισσοκόμοι να είναι πάρα πολύ προσεκτικοί στη χρήση της φωτιάς και γι αυτούς να μην αναγνωρίζεται το ελαφρυντικό του αδικήματος ‘’εξ αμελείας’’.
- Οι μελισσοκόμοι να είναι ουσιαστικά φύλακες των δασικών οικοσυστημάτων .
- Οι μελισσοκόμοι να συμμετέχουν στην πρόληψη και κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών .
- Οι μελισσοκόμοι να συμμετέχουν στις αναδασώσεις – δενδροφυτεύσεις .
- Να βελτιωθεί – τροποποιηθεί το ισχύον σχετικό νομικό πλαίσιο ώστε να γίνει λειτουργικό και αποτελεσματικό με σκοπό την εξυπηρέτηση της μελισσοκομίας αλλά και την προστασία των δασικών και αγροτικών εκτάσεων από τις πυρκαγιές.
- Οι μελισσοκόμοι για να πετυχαίνουν αυτά πρέπει εκπαιδεύονται –ενημερώνονται αδαπάνως με μέριμνα του Κράτους. Μέχρι σήμερα σχεδόν τίποτα δεν έχει γίνει σχετικά για το αντικείμενο του θέματος.
- Το κράτος δια των Υπηρεσιών του (Δασικές, Γεωργικές ,Κτηνιατρικές Υπηρεσίες , Πυροσβεστική κλπ ) να διευκολύνει το έργο των μελισσοκόμων ώστε να εξασφαλίζεται παραγωγή πλούτου που τόσο ανάγκη έχουμε αυτήν την εποχή …..
Χαλκίδα Αύγουστος 2015
Ηλίας Καπράλος
Δασολόγος
( πρώην Δασάρχης -Δ/ντης Δασών)
Ερασιτέχνης Μελισσοκόμος