Βυζαντινό Μνημείο υπό κατάρρευση

Η Ελλάδα μας διαθέτει πολλά μνημεία όπως ξέρετε.
Πληθώρα μνημείων, κυρίως θα έλεγα αρχαίων.
Υπάρχουν και αρκετά βυζαντινά μνημεία αλλά τα περισσότερα είναι σχεδόν ερείπια.
Πολύ λίγα διατηρούνται σε σχετικά καλή κατάσταση.
Από αυτά που διατηρούνται δεν υπάρχει καμία μέριμνα προκειμένου να προστατευτούν και να τα γνωρίσουν και οι επόμενες γενιές που θα έρθουν.
Θα έλεγε κανείς ότι εμείς οι νεοέλληνες είμαστε πολύ εγωιστές.

Θέλουμε κάθε τι που μας έχουν κλέψει πχ τα ελγίνεια, και καλώς τα θέλουμε γιατί είναι δικά μας.

Από την άλλη όμως δεν κάνουμε τίποτα για την προστασία αυτών που έχουμε, θαρρείς και είμαστε μόνο εμείς οι κληρονόμοι τους, ενώ οι επόμενες γενιές που θα έρθουν, ίσως πιστεύουμε ότι θα τους είναι αρκετό το ότι προλάβαμε και τα είδαμε εμείς όλα αυτά, και ας μην τα προλάβουν και αυτοί.

Με αυτά και μ αυτά θα δούμε σήμερα ένα εγκαταλειμμένο Μνημείο λίγο πριν περάσει οριστικά στην αιωνιότητα.
Στην Σταμνά Μεσολογγίου βρίσκεται ένα υπέροχο βυζαντινό μνημείο.
Πρόκειται για δυο βυζαντινές Εκκλησιές που είναι δίπλα η μια στην άλλη σε απόσταση 10 μέτρων.

Δεν υπάρχουν πηγές για να ξέρουμε σε ποιον Άγιο ήταν αφιερωμένες, αυτό που μοιάζει επικικρατέστερο κατά τους βυζαντινολόγους όμως είναι να ήταν αφιερωμένο στον Παντοκράτορα και αργότερα η μονή να μεταφέρθηκε στο Αγγελόκαστρο οπού υπάρχει έως τις μέρες μας.

Αυτό είναι ένα σενάριο.

Είναι ένα μνημείο του 10ου αιώνα όμως.

Ας το δούμε λοιπόν.

Εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια το επισκέπτομαι συχνά.
Με ελκύει ο τόπος αυτός.
Δεν γνωρίζουν πολλοί το ακριβές σημείο που βρίσκεται το μνημείο γιατί δεν υπάρχει καν δρόμος για να πας, και το έχει καταπιεί ο λόγγος.

Μια πινακίδα στη μέση του πουθενά.

Κανείς δεν την παίρνει στα σοβαρά, και έχει γίνει στόχος κυνηγών.

Μια πινακίδα της αρχαιολογικής υπηρεσίας κάπου στο πουθενά γράφει προς Δυο Εκκλησιές και δείχνει προς τα βορειοδυτικά, χωρίς δρόμο χωρίς τίποτα.
Κανείς δεν την παίρνει στα σοβαρά όμως, μιας και δεν φαίνονται πουθενά αυτές, ενώ ένας ξένος όσο κι αν ψάξει δεν πρόκειται να τις βρει σίγουρα, πολλές φορές δυσκολεύομαι κι εγώ να βρω το δρόμο ανάμεσα στην πυκνή βλάστηση.

Οι τοπικές ονομασίες αγροτόπων της περιοχής μαρτυρούν ότι κάτι σημαντικό υπήρξε εκεί.
Τέτοιες ονομασίες είναι πχ, Καλογερικά Αλώνια, λέγετε μια ραχούλα περί τα 500 μέτρα μακριά από τις εκκλησιές, ενώ λίγο πιο κάτω μερικά όμορφα ολόισια χωράφια λέγονται τοποθεσία του Δεσπότη λάκα, και πιο πέρα ολόκληρος ο κάμπος λέγεται τοποθεσία δυο εκκλησιές.
Επίσης είναι σίγουρο ότι το μνημείο ανήκε στην βυζαντινή επισκοπή του Αχελώου.
Από αυτά συμπεραίνουμε ότι η Μονή διέθετε καλόγερους και περιουσία, ενώ βυζαντινολόγοι εικάζουν ότι στην περιοχή πρέπει να υπήρχε η θερινή κατοικία του Δεσπότη της παλιάς επισκοπής Αχελώου.

Τέλος η εκκλησία της Σταμνάς έχει ακόμα στην κατοχή της στην περιοχή χωράφια.

Μετά από μια διαδρομή ανάμεσα σε τσουκνίδες, παλιούρια και βάτα επιτέλους πλησίασα στο Μνημείο.

Μερικοί ξένοι ερευνητές μάλιστα κάνουν λόγο ότι το σημείο αυτό ήταν η έδρα της επισκοπής του Αχελώου, αλλά υπάρχουν κι άλλες περιοχές που είναι πιθανό να ήταν η έδρα τις επισκοπής με πιο επικρατέστερη αυτή του Αγίου Ιωάννη στην Μάστρου.

Βλέπετε αριστερά οι τοίχοι έχουν μείνει από την μια εκκλησία, ενώ δεξιά η άλλη εκκλησία είναι ακόμα όρθια.

Το μνημείο αποτελείται όπως είπα από δυο κτίσματα το ένα δίπλα στο άλλο.
Το ένα κτίσμα σχεδόν έχει καταρρεύσει, μόνο δυο τοίχοι σώζονται και μοιάζει παλαιότερο και διαφορετικής τεχνοτροπίας σε σχέση με το άλλο.

Η αριστερή μισογκρεμισμένη Εκκλησιά, διακρίνεται ο τοίχος του ιερού.

Το δεύτερο κτίσμα είναι μια όμορφη εκκλησία που σώζεται ολόκληρη, εκτός από την οροφή της.
Είναι βυζαντινού ρυθμού εκκλησία με πρόναο κτισμένη με την βυζαντινή τεχνοτροπία πέτρα τούβλο, όπως και η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη.

Και η δεξιά Εκκλησία, κρατιέται καλύτερα από την άλλη, αλλά είναι ετοιμόρροπη.

Έχει ραγίσει από όλες τις πλευρές πλέον όμως, και κάθε χειμώνας που περνάει χειροτερεύει την κατάσταση της εκκλησίας κατά πολύ, αφού οι βροχές διαβρώνουν τους τοίχους της.
Στα 20 αυτά χρόνια που επισκέπτομαι το χώρο την σημερινή φορά το βρήκα στην χειρότερη του κατάσταση.

Το ιερό απ έξω, έχει ραγίσει αφού το διαβρώνουν οι βροχές του χειμώνα.

Ο τόπος έχει κλείσει από τα δέντρα και τα αγριόχορτα, ένα δέντρο μάλιστα έσπασε και έπεσε πάνω στον δεξιό τοίχο της καλύτερα διατηρημένης εκκλησίας.

Η δεξιά πλευρά της καλύτερα διατηρημένης εκκλησίας.

Στο βάθος διακρίνεται ο τοίχος του πρόναου.

Με δυσκολία πήγα και στις 4 πλευρές του να το φωτογραφίσω, ενώ με κίνδυνο μεγάλο μπήκα μέσα, αφού είναι γεμάτο φίδια και υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να πέσει καμία πέτρα ανά πάσα στιγμή.

Κάνω το σταυρό μου και προχωράω μέσα.

Μπαίνω από την αριστερή πόρτα της Εκκλησίας.

Είναι επικίνδυνο, ο τόπος είναι γεμάτος φίδια, και μέσα η εκκλησία είναι γεμάτη δέντρα πεσμένα, χόρτα, και πέτρες.

Πολύ εύκολα μπορεί να ξεκολλήσει κάποια πέτρα απ τον τοίχο.

Μέχρι και το μάρμαρο πάνω από την πόρτα έχει ραγίσει απ το χρόνο.

Ένα στέγαστρο που θα το προστάτευε από τις βροχές σίγουρα θα του έδινε παράταση ζωής, ενώ απαραίτητο είναι να δημιουργηθεί δρόμος που θα φτάνει μέχρι το μνημείο, και επίσης αν απομακρύνοντας οι πέτρες και τα χαλάσματα της στέγης που έχει πέσει στο εσωτερικό θα αποκαλύπτονταν το δάπεδο του ναού.

Τραβάω την πρώτη φωτογραφία μέσα από την εκκλησία, τα δέντρα αυτά έχουν πέσει πάνω και μέσα στο μνημείο.

Προς το ιερό είναι καλύτερη η κατάσταση κατευθύνομαι προς τα εκεί.

Πριν 5 χρόνια σε μια συζήτηση που είχα με τον Παπά του χωριού, μου είπε ότι έχω ακουστά για τις δυο εκκλησιές και θέλω να πάω αλλά δεν ξέρω που είναι.

Το ιερό όπως είναι τώρα μέσα στην εκκλησία.

Τον έβαλα στο αμάξι και τον πήγα την ίδια στιγμή.
Μετά από πολύ κόπο αφού δεν ήταν καθόλου εύκολο να πλησιάσει ένας Παπάς μέσα από βάτα και παλιούρια φτάσαμε στο σημείο.

Βρίσκομαι στον χώρο του ιερού.

Παρατηρώ ότι υπάρχουν θέσεις δεξιά και αριστερά στον τοίχο, ίσως εκεί να τοποθετούσαν καντηλάκια, ή εικόνες.

Ένας ρίγος με διαπέρασε όταν άκουσα τον παππούλη να ψέλνει ένα τροπάριο στην πόρτα της εκκλησίας.
Αναρίθμητα χρόνια σίγουρα είχε να πάει Παπάς στο σημείο και να ακουστεί ψαλμός.

Φωτογραφίζω την εκκλησία από την θέση του ιερού προς το δυτικό εσωτερικό χώρο και βγαίνω έξω.

Θέλω να φωτογραφήσω την εκκλησία από την δυτική της πλευρά που ήταν η κύρια είσοδος.

Ο παππούλης μου είπε ότι η αρχαιολογική υπηρεσία δεν επιτρέπει την παραμικρή εργασία στον χώρο.
Εγώ προσθέτω εδώ ότι ενδεχομένως η αρχαιολογική υπηρεσία επιθυμεί να έχει έναν ακόμα σωρό ερειπίων, παρά ένα διατηρημένο μνημείο με έξοδα της εκκλησίας ή των πολιτών που επιθυμούν να βοηθήσουν.
Ένα στέγαστρο, ένας καθαρισμός του χώρου και μια λειτουργία στον προαύλιο χώρο μια φορά το χρόνο δεν είναι δύσκολη υπόθεση και σίγουρα θα προσέλκυσε προσκυνητές.

Προσπαθώ με μεγάλο κόπο να πλησιάσω δυτικά την κύρια είσοδο.

Αυτό είναι πολύ δύσκολο καθώς πυκνά αγκάθια παλιούρια και βάτα με εμποδίζουν.

Είμαι αποφασισμένος όμως και θα τα καταφέρω.

Επιτέλους τα καταφέρνω.

Στη φωτογραφία διακρίνεται ο πρόναος, θέλω να μπω στον πρόναο για να φωτογραφήσω την είσοδο.

Και να, η κύρια είσοδος της εκκλησίας.

Δείτε τα πανέμορφα σχέδια πάνω από την πόρτα.

Δείτε κι από ποιο κοντά.

Ωραιότατα σχέδια από κεραμίδι και πέτρα πάνω από την κύρια είσοδο της εκκλησίας.

Και ένας Σταυρός φτιαγμένος από πήλινο κεραμίδι στον τοίχο της δυτικής πλευράς.

Γυρνάω να φύγω, κι όπως βγαίνω θέλω μια τελευταία φωτογραφία ολόκληρου του δυτικού τμήματος της Εκκλησίας.

Είναι αδύνατον όμως, είπαμε, την κατάπιε ο λόγγος, και η αμέλεια του νεοέλληνα.

Βγάζω όμως μια τελευταία φωτογραφία την διπλανή εκκλησία που είναι σε χειρότερη κατάσταση.

Ίσως την επόμενη φορά που θα ξαναπάω να μην είναι όρθιοι αυτοί οι τοίχοι.

Αναρωτιέμαι τώρα, αν αυτό το μνημείο υπήρχε τρόπος να μας το κλέψουν οι ξένοι…
Θα ουρλιάζαμε να μας το επιστρέψουν ναι η όχι;
Εμείς που το έχουμε όμως τι κάνουμε γι αυτό;

Όχι μόνο δεν κάνουμε τίποτα, αλλά ούτε ένα δρόμο δεν έχουμε φτιάξει να μπορεί να πάει ο κόσμος να το δει, κι ούτε έναν άνθρωπο να καθαρίσει τον τόπο από τα δέντρα και τα χόρτα δεν έχουμε βάλει.

Παρ όλα αυτά οι Δυο Εκκλησιές κρατιούνται ακόμα, έστω για λίγο.
Πριν τερματιστεί η χιλιόχρονη ύπαρξη τους καταμαρτυρούν ακόμα, ότι από εκεί πέρασε ένας λαμπρός πολιτισμός.

Αυτός της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Τα παιδιά μας πιθανόν δεν θα έχουν την ευκαιρία να τις δουν έστω κι έτσι μισογκρεμισμένες, γι αυτό ας υπάρχουν οι εικόνες αυτές, αφού κανείς δεν νοιάζεται για το μνημείο που μετράει 1050 χρόνια στην πλάτη του και σίγουρα εμείς τώρα είμαστε οι τελευταίοι που βλέπουμε αυτούς τους τοίχους όρθιους…


ΥΓ

Για τους Σταμιώτες που διαβάζουν το άρθρο και δεν έχουν δει το μνημείο να πω ότι σε μέγεθος είναι περίπου σαν το εκκλησάκι της Αγίας Αγαθής.
Στο χωριό μας δεν έχουμε όρθιο τίποτα πιο παλιό, θα έλεγα ότι αυτός ο ναός είναι ο Παρθενώνας της Σταμνάς.
Κι όμως να σε τι κατάσταση τον έχουμε!!!




MELISSOCOSMOS